خبر انتشار آخرین و جدیدترین کتاب دکتر محمود سریع‌القلم با عنوان «اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی» را چند ماه قبل در برخی از مصاحبه‌هایشان شنیدم. آنجا به سرنخ‌های ریزی از محتوای کتاب و یافته‌های چندساله‌ی مطالعاتی‌شان پیرامون یک دوره‌ی تاریخ ۵۷ ساله (نظام شاهنشاهی پهلوی) پرداخته بودند و هنگام مطالعه کتاب، نظام و نظم فکری فوق‌العاده دکتر سریع‌القلم در انتخاب و چینش (محتوا و ساختار) برای من بسیار دلچسب و آموزنده بود. کتابی که پرسش‌های بسیاری را در ذهن من ایجاد کرد.
یک نکته درباره‌ی نگاه به تاریخ ایران:
من در کتابخانه‌ی زمان تلاش میکنم کتاب‌هایی را که برای زمان و مدیریت زمانِ تک تکِ افراد و کلیت جامعه مفید باشد را جمع آوری و ارائه کنم. لازم به توضیح و اشاره دارم که یکی از بحث‌هایی که من در بحث مدیریت زمان دنبال میکنم بحث مهمی به نام مدیریت زمانه که البته تلاش دارم یک دغدغه‌ی بسیار مهمی به نام زمان ملّی یا عمومی را در این چارچوب پیش ببرم.
به همین منظور و در همین راستا، پیشنهاد میکنم سه‌گانه‌ی تاریخی زیر را که برای ترتیب برای سه دوران شاهنشاهی ایران (قبل از جمهوری اسلامی) را مرور کنید و یا این کتابها را بخوانید:
- کتاب: سقوط اصفهان، به روایت کروسینسکی (پایان دوران صفویه)
- کتاب: اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار
- کتاب: اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی (رضا شاه و محمدرضا شاه)
در این بخش ما کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی نوشته دکتر محمود سریع‌القلم را مرور خواهیم کرد. همچنین شما می‌توانید پیشنهادات خود را برای تکمیل این سیر مطالعاتی ارائه نمایید.
یک ویدیو قبل از معرفی کتاب:
این ویدیو کوتاه را دکتر محمود سریع القلم در نوروز ۱۳۹۶ منتشر کردند و من آن را بازخوانی کرده و به صورت یک ویدیو کوتاه منتشر کردم. این ویدیو ۲ دقیقه‌ای را قبل از مطالعه خلاصه‌ی کتاب مشاهده کنید تا با فضای فکری این استاد عزیز آشنا شده و سپس ادامه بدهیم…
برای دانلود این ویدیو و دریافت متنِ یادداشتِ آن کلیک کنید
خلاصه‌برداری و یادداشت‌برداری از کتاب
آنچه در این بخش مشاهده می‌کنید شیوه‌ی خلاصه‌برداری من از کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی است. در این قسمت، بخش زیادی از کلیت کتاب را به صورت خیلی خلاصه یادداشت کرده‌ام. من وقتی این کار را میکنم بعد از چند وقت، با یک نگاهی سریع و گذرا به این برگه‌ها، می‌توانم کلیت کتابی که مطالعه کرده‌ام را به خاطر بیاورم و این برای شخص من عالیست.
یک نمونه از عکس‌های زیر:
تصاویر و عکس‌های خلاصه‌نویسی (برای مشاهده کلیک کنید)
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۱ و ۲
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۳ و ۴
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۵ و ۶
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۷ و ۸
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۹ و ۱۰
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۱۱ و ۱۲
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۱۳ و ۱۴
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۱۵ و ۱۶
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۱۷ و ۱۸
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۱۹ و ۲۰
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۲۱ و ۲۲
دانلود خلاصه‌نویسی کتاب اقتدارگرایی ایرانی عهد پهلوی – صفحه ۲۳
.
همچنین می‌توانید همه‌ی تصاویر بالا را در یک فایل PDF به صورت یکجا دانلود کنید ( همین عکس‌های بالا که به صورت یک فایل PDF درآمده‌اند):
دانلود فایل PDF خلاصه کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی
.دوستان عزیز و زمان‌جویان گرامی توجه داشته باشید که من از دریچه نگاه خودم بخش‌های مهم را یادداشت کرده‌ام و فکر میکنم هر فردی با توجه به هدفی که دنبال می‌کند، در توجه به متن کتاب و یادگیری از آن شیوه‌ی خاص نگاه خودش را خواهد داشت. به همین سبب، خلاصه‌برداری بالا را فقط یک گونه و مدل از شیوه‌های ممکن در نظر بگیرید.
همچنین می‌توانید سایر یادداشت‌برداری‌های من با موضوعات مختلف را در آدرس زیر دنبال کنید:
همه‌ی مطالب درباره‌ی یادداشت‌برداری
یک نکته مهم درباره‌ی نگاه و هدفِ من:
اگر به دنبال خلاصه‌ی کتاب بودید که در بالا خدمت‌تان تقدیم کردم. در ادامه می‌خواهم بخش‌هایی از کتاب را مرور کنم و این بخش کمی زمان بر خواهد بود. به همین دلیل اگر زمانِ کافی برای مطالعه ندارید، این بخش را به روز دیگری موکول کنید. اگر نه، همراه من باشید تا با دیدگاه دکتر سریع القلم درباره‌ی علمکرد پهلوی اول و دوم را باهم بخوانیم.
دوستان گرامی توجه داشته باشید که من در مطالعه کلیه‌ی آثار دکتر سریع القلم و نوشته‌های اساتید و صاحبان قلم دیگر که بر محوریت «خلقیات نویسی ایرانیان» دست به قلم می‌برند، بیش و پیش از آنکه نگاهی 
سیاسی و حکومتی به موضوع داشته باشم، نگاهی جامعه‌شناسانه و مردم‌شناسانه دارم. تلاش من این است که با مردمِ عزیز کشورم ارتباط بهتری برقرار کنم و با شناخت دقیق‌تر نقاط ضعف و قوت، بتوانم اهداف آموزشی خودم را که توسعه‌ی توجه به زمان، تلاش برای مدیریت زمان بهتر، دقیق‌تر و با برنامه بودن و یک‌دوجین محتوای آموزشی دیگر پیرامون رشد فردی و جمعی و سازمانی را ارائه کنم که در نهایت به مدیریت مطلوب و بهینه «زمان ملّی» منتهی گردد.
به همین دلیل، در بیان و معرفی بخش‌های کتاب به اهدافِ شخصی و آموزشی خودم توجه دارم و از این زاویه‌ی نگاه به بررسی متن و ارائه بخش‌هایی از آن توجه خواهم داشت.
بخش‌هایی از کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی:
در هنگام خرید کتاب، حتما برایتان پیش آمده است که بخواهید بخش‌هایی از آن را بخوانید، گاهی مقدمه، گاهی محتوای داخلی و گاهی پشت کتاب. البته من با توجه به پیگیری مداومی که برای نوشته‌های برخی اساتید بزرگ خودم دارم، فقط مترصد ارائه محتوای جدید (کتاب، مقاله و یادداشت و مصاحبه) از ایشان هستم تا بخوانم. به همین دلیل خیلی بررسی نمی‌کنم. این کتاب را هم همین‌طور، وارد کتاب فروشی شدم، پرسیدم داری، گفت بله، تهیه کردم و آمدم بیرون.
اما در بین راه تو بخش آن را بسیار دوست داشتم، اول پشت جلد کتاب بود که این عکس آن است:
و دومی بخش تقدیم کتاب است که همانند سایر متن‌های تقدیمی دکتر محمود سریع‌القلم بسیار آموزنده و دلنشین بود. آن را بهم بخوانیم:
تقدیم به ایرانیانی که در سال ۱۴۲۲ زندگی خواهند کرد به طوری که:
- در انتخابات، مردم به احزاب رأی خواهند داد نه افراد؛
- صادرات پتروشیمی ایران، سهمی جزء پنج کشور اول جهان را خواهد داشت؛
- در جاده ها، هر ۲۵ کیلومتر، یک بخش استراحت وجود خواهد داشت؛
- شهروندان هر چند ماه، یک کتاب خواهند خواند؛
- شخصیت شهروندان با دانش آنها هم زمان رشد خواهد کرد؛
- نارسایی های محیط زیستی با آموزش و فن آوری روز حل خواهند شد؛
- به واسطه حمل و نقل عمومی، نیاز شهروندان به خرید اتوموبیل کمتر خواهد شد؛
- یک سوم نمایندگان مجلس از بانوان خواهد بود؛
- حداقل بیست میلیون توریست از ایران بازدید خواهند کرد؛
- هیچ شهروندی در سواحل دریای خزر و خلیج فارس، آشغال پرت نخواهد کرد؛
- چندین تلویزیون خصوصی با تلویزیون دولتی رقابت خواهند کرد؛
- شهروندان ۵۶ کشور مسلمان می توانند بدون ویزا به ایران سفر کنند؛
- اخلاق مدنی به طور چشمگیری در ایران رشد خواهد کرد؛
- ایرانیان صاحب قرارداد اجتماعی خواهند بود؛
- میانگین سن وزرای کشور، بین ۴۰ تا ۴۵ سال خواهد بود؛
- تعداد دانشگاه هایی که مدرک دکتری می دهند به زیر بیست خواهد رسید؛
- نرخ مهاجرت به حداقل خواهد رسید؛
- نظام بانکی و مالی بین المللی شریک و رقیب نظام بانکی ایران خواهد بود؛
- روابط ایران با عموم همسایگان، عادی و مسالمت آمیز خواهد بود؛
- شهروندان در رعایت آداب گفت و گو، قبول کردن تفاوت های فکری و رعایت حریم فردی، در منطقه خاورمیانه زبانزد خواهند بود؛
- ایران، قطب صنعت IT/ICT در خاورمیانه خواهد بود؛
- متخصصان و بنگاه های ایرانی، نقش عمده ای در امور تجاری و اقتصادی کشورهای همسایه خواهند داشت؛
- شهروندان با گذرنامه خود حداقل به ۱۴۵ کشور بدون ویزا می توانند سفر کنند؛
- صادرات نفت و گاز ایران متوقف خواهد شد؛
- تصویر بیرونی از ایران: علمی، فن آوری، فرهنگی و مدنی خواهد شد؛
- مهندسین و متخصصان ایرانی به همراه تبعه ۳۵ کشور دیگر در تولید ایرباس مشارکت خواهند کرد؛
- رتبه اعتباری ایران در سرمایه گذاری به +A خواهد رسید؛
- و در نتیجه، هنر، معماری، ادبیات و فرهنگ ایران در دنیا مطرح خواهد بود؛
- درآمد سرانه به بالای بیست هزار دلار خواهد رسید؛
- و در نتیجه، اعتماد، صداقت، همکاری مدنی، نهاد خانواده و راست گویی در کشور فراگیر خواهد شد.
همچنین شما می‌توانید همه‌ی متن‌های تقدیم کتاب‌های ایشان را در این بخش از وب‌سایت شخصی‌شان مشاهده کنید. متن‌های تقدیمی سایر کتاب‌های ایشان هم بسیار خواندنی است.
یک نکته مهم در متن تقدیمی دکتر سریع‌القلم، تقدیم به ایرانیان سال ۱۴۲۲ است، اگر از سال انتشار کتاب (۱۳۹۷) آن را کم کنیم، به عدد ربع قرن یا ۲۵ سال نزدیک می‌شویم. این نشان می‌دهد که به باور ایشان، با خواست حاکمیت، ایجاد ساختارهای نوین و اصلاح روش‌های کهنه قبلی، می‌توانیم در طی ۲۵ سال آینده به ایرانی با این مشخصات، ویژگی‌ها و دستاوردها برسیم.
داشتن آرمان، نگاهی بلند مدت و تلاش برای ساختن سیستم بعلاوه شناخت نقاط ضعف و نیازمندی‌های کشور و همچنین اولویت‌بندی پتانسیل‌های کشور را من از توانایی ذهنی دکتر سریع‌القلم برای نوشتن چنین متن می‌دانم.
بخش‌هایی از کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی:
کتاب از از چهار فصل و یک مقدمه تشکیل شده است که همه‌ی این بخش‌ها خواندنی، جذاب، آموزنده و در برخی موارد تکان‌دهنده است. از نکات جالب این است که کتاب به همین چند بخش کلی تقسیم شده و دیگر هیچ زیر فصل و تیتر و عنوانی در کتاب مشاهده نمی‌کنید.
حتی اینتر و نقطه سرخط چندانی هم در بین متن من مشاهده نکردم. (برای من جای تعجب داشت). ذهن ساختاریافته، مسلّط و دقیق دکتر سریع‌القلم و مطالعه وسیع منابع و البته با حوصله‌ی فراوانی که در نگارش این کتاب بکار رفته است، به هنگام متن روان، روایت‌گونه آن کاملا مشهود است.
گویی دکتر سریع القلم خودشان روبه‌روی ما نشسته‌اند و دارند با آرامش روایت یک دوران مهم (اواخر قاجار تا سقوط پهلوی دوم) را برایت قصه‌سرایی می‌کنند و لابه‌لایش هم کتابشان را می‌بندند و چند نکته مهم تربیتی و شخصیتی برایت می‌گویند. حس خوبِ قصه‌گویی را من در مطالعه این کتاب داشتم.
پیشگفتار و مقدمه:
این تحقیق در رابطه با تاریخ دوران پهلوی نیست. هدف این متن، بررسی تمام جزئیات و تحولات دوران پهلوی نیست؛ این کتاب از یک زاویه خاص به بررسی عملکرد پهلوی پرداخته است: نظام مدیریت، تصمیم‌سازی و پی‌آمد‌های آنها.
این اولین جمله روشن، دقیق و محکم برای معرفی چارچوب نظری نگارش کتاب است. و در ادامه فرضیه بنیادی خودشان که را که بارها در لابلای متن به آن (به بهانه‌ها و استنادهای گوناگون) اشاره می‌کنند این است:
ایران هنوز (دولت-ملت) Nation-State نشده است.
به نظر می‌رسد کل این متن، برای اثبات این جمله است و از زوایای مختلفی به آن می‌پردازند. فعل جمله را هم اگر دقت بفرمایید، طوری نگاشته شده است که زمان حالِ ما که اکنون ۴۰ سال از سقوط پهلوی و انقلاب اسلامی گذشته است را هم شامل می‌شود.
فصل اول – چارچوب نظری:
در این فصل طی صفحات ۱۷ الی ۶۶ دکتر سریع القلم دستاوردهای مطالعاتی و فکری خودشان را درباره‌ی مفهوم حکومت و ملت و رابطه‌ی شکل‌گیری درست آن را بیان کرده‌اند که همه‌ی این مسیر می‌تواند به ترقی و پیشرفت یک کشور و ملت کمک کند و همچنین علل سقوط حکومت‌ها و پادشاهی‌های ایرانی را (به ویژه پهلوی اول و دوم) بررسی شده است.
فصل اول یک کلاس درس آموزشی کامل است. در آن می‌توانیم نوعی از نگاه به مدرنیته، مفهوم حکومت و دولت و همچنین ملتی که مدرن شده‌اند را آموخت. یکی از کلمات بسیار کلیدی دکتر سریع‌القلم در این کتاب واژه و مفهوم سیستم است که در صفحه ۲۴ کتاب اینگونه بیان شده است:
من به دلیل تدریس مباحث مرتبط با مدیریت زمان، بخشی از مفومِ سیستم توجه مرا به خودش جلب کرد: اینکه سیستم هشیار به زمان حال، گذر زمان بوده و آینده را هم در نظر می‌گیرد. انسان موجودی باهوش است و می‌تواند تا حدی بسیاری از کارها را انجام بدهد اما از یک جایی به بعد، مغز انسان کششی برای تحلیل رویدادها و تصمیم‌گیری ندارد.
او در این بخش از کتاب (صفحه ۲۷) دنیای نوین مجهز به تکنولوژی و نرم‌افزارها را معرفی کرده و از تحولات نوین حکمرانی خوب می‌گوید. در ربطه با توانیی سیستماتیک دیدن و انتخاب کردن ورفتار کردن (و تفاوت آن با فرد در صفحه ۲۸ نوشته‌اند:
یکی از نمونه‌های جالب این متن، مقایسه خواست ایران و ژاپن به عنوان دو کشور غیرغربی برای حرکت در مسیر توسعه است. در این بخش (۳۶کتاب) بیان شده و در ادامه جدول خواست ژاپنی‌ها برای ورود مدرنیته به کشورشان را با تنوعی بسیار از میان انواع کشورهای مختلف (۲۳ کشور مختلف – ۲۴۰۰ مشاور) را نشان می‌دهد:
دکتر سریع‌القلم در صفحاتی جداگانه اقدامات پهلوی اول (رضا شاه) و دلایل ناکامی او و همچنین تلاش‌ها و کارهای محمدرضا شاه و دلایل ناکامی‌اش را بیان کرده و سپس در جایی از کتابش به علل سه‌گانه که اصولی مهم برای رسیدن به توسعه هستند اشاره می‌کند (صفحه۵۰).
در ادامه به تفاوتِ اقتدارگرایی دوران قاجار با اقتدارگرایی دوران پهلوی اشاره کرده و رخدادها و کمبودهای زیرساختی توسعه را برشمرده و دلایل ناکامی را می‌گوید و در انتها یک سوال مهم مطرح می‌کند: چرا یک ایرانی مشارکت نمی کند؟
فصل دوم- رضا پهلوی از رضاخان به رضاشاه:
در این فصل که در ادامه فصل گذشته‌است به طور اجمالی، اواخر دوران قاجار بررسی شده و نحوه رسیدن به قدرت رضا شاه و طرز فکر و شیوه‌ی حکومت و رفتار رضا شاه را بیان می‌کند. سپس اقدامات گوناگون رضاشاه و دوباره مداخله بیگانگان به واسطه جنگ جهانی دوم و سپس خروج رضا شاه از ایران اشاره دارد.
ایران دوره قاجار، ایران بدون حکومت و همچنین باور آخرین شاه مملکت درباره‌ی حکومت (دوره قاجار-احمدشاه) و در ادامه شرایط واگذاری ایران به خارجی‌ها و دول قدرتمند (انگلیس و روسیه) از تلخ‌ترین بخش‌های کتاب است که دل هر فردی را به درد می‌آورد. بهتر است یکبار دیگر باور حاکم ایرانی را بهم اینجا بخوانیم:
یک نکته بسیار جالب دیگر که سریع‌القلم به آن پرداخته است، شیوه‌ی فکر کردن و رفتار و روان‌شناسی حاکم (رضا شاه) است. این متن و این گونه دیدن می‌تواند به خوبی برای ما تلنگر و سرخ‌هایی فردی و جمعی ارائه کند. باهم این ویژگی‌های ایرانی (رضا شاه) را بخوانیم:
یکی از جنجالی‌ترین اقدامات رضاشاه کشف حجاب بود (همانطوری که در خط بالا اشاره شد، چه برخوردها و بازخوردهایی هم که داشت). دکتر سریع‌القلم یک سوال و فرضیه را مطرح می‌کنند که من هم آن را همینجا عینا می‌آورم. این را بخوانید تا سوالم را مطرح کنم:
متن بالا را بخوانید. فرض را در این بگیریم که رضاشاه به جای کشف حجاب، نهضت کتاب‌خوانی را شروع می‌کرد (که به رشد عقلانیت فردی منتهی می‌شود)، به نظر شما آیا موفق می‌شد؟ چه دستاوردهایی ممکن بود برای ما داشته باشد؟
جواب بالا اگر حوصله‌ای برایتان بود برایم بنویسید تا هم‌فکری کنیم. نویسنده در ادامه از عواقب کتاب نخوان و آشنا نبودن با اندیشه‌های دیگر می‌گوید و اینکه عقلانیت در تصمیم‌گیری و فکرکردن او جایی ندارد و به عوض آن، احساسات، غرایض و تعصب جایگزین می‌شود (نگاه کنید به این عکس) و در نتیجه در شخصی مثل رضاشاه این خصیصه کتاب نخواندن باعث کشتار همراهان و یارانش شد (نگاه کنید به این عکس) .
همچنین سیستم و جامعه‌ای که حق متفاوت بودن را درک نمی‌کند و برایش ارزشی قائل نیست و به جرم متفاوت بودن برخورد می‌کند (نگاه کنید به این عکس) و موج دائمی مهاجرت از ایران به دلیل ناتوانی در گفتگو و هم‌فکری و همکاری را در نمونه‌ی مهاجرت ایرانیان کمونیست یا بهتر گوئیم، فرار آنها را می‌توان دید (نگاه کنید به این عکس).
چند نکته دیگر که لازم به اشاره است: نویسنده معتقد است هرکسی دیگری بجز رضاشاه می‌بود، امکان داشت همین‌قدر اقتدارگرا باشد (نگاه کنید به این عکس) چرا که:بی‌اعتمادی و فقدان سازمان، تشکیلات، حزب و جمع‌گرایی، ایرانیان را غرق در خواسته‌های خود و تفرد می‌کند. (نگاه کنید به این عکس-و شیوه رفتار رضاشاه)
در پایان بیایید ببینیم رضاشاه پهلوی به طور دقیق چقدر ثروت جمع‌آوری کرده بود؟ (میزان ثروت رضاشاه) و به قول نویسنده کتاب آیا می شد از ایشان پرسید که این ثروت عظیم را از کجا آورده‌ای؟ و در پایان یک جمله کوتاه اما پرمعنی درباره‌ی رضا شاه:
فصل سوم- محمدرضا پهلوی شاهِ شاهان:
فصل دوم به شخص محمدرضا شاه پهلوی می‌پردازد. دومین و آخرین شاهشناه ایران. نکته جالب اینکه پس از تبعید رضاشاه از ایران تلاش بر این بود دوباره خاندان قاجار حاکم ایران شود اما به این دلیل، میسر نشد و محمدرضا پهلوی برتخت نشست. اینجا قصد دارم به صورت چکیده چند نکته از این دوران را برایتان گلچین و ارائه کنم:
نویسنده دکتر سریع‌القلم همچنان تاکید دارند که حکومت (State) در ایران به معنای حقوقی و دقیق کلمه شکل نگرفته است (این متن کوتاه). در ادامه به طور کلی سیاست‌مداران ایرانی را در پی بزرگ جلوه‌کردن خودش و ایجاد یک دایره‌ی بسته و مورد اعتماد از اطرافیان خود می‌داند (این متن کوتاه).
غافل از اینکه ایرانیان یک ضرب‌المثل بسیار خفن دارند که دودمانی را به باد می‌دهد 🙂 قصه‌ای همان دیگ و سرِ سگ! و محمدرضا شاه هم از این دیگِ ایرانی غافل بود. (نگاه کنید به این عکس).
.
در نتیجه یکی از ویژگی‌های دیگر ایرانیان (عادی تا حکمران) را که در نوشته‌های دیگرش هم بارها مشاهده کرده‌ام، حذف و انحصار (من می‌گویم عصیان) در دوران قدرت و برتری می‌دانند (این عکس و پاراگراف)
در ادامه دوباره به سراغ ویژگی دیگری از ایرانیان می‌رود. نویسنده خصلت عدم SHARE کردن و به اشتراک گذاشتن قدرت و تصمیم‌گیری را بیان می‌کند و در دو پاراگراف آنها را شرح می‌دهد. (این عکس و همچنین این عکس) در نتیجه در تئاتر ایران با یک نفر اداره می‌شد. (چه اصطلاح جالبی).
در نتیجه بسته شدن چشم‌ها و گوش‌ها، یک دلقک‌بازی جالبی هم رواج یافته بود که من همه‌ی فرمان‌ها را می‌دهم اما مسئولش شما هستید (اینجا) و به همین ترتیب گزارش نهاد امنیتی مثل معاون ساواک درباره‌ی فساد دربار و سلطان خاویار و مواد مخدر هم شنیده نمی‌شد (اینجا – یکی از بهترین پاورقی‌ها)
در نتیجه سیستم بسیار بسته شد، آنقدر که محمدرضا شاه پهلوی در جلسات اقتصادی درباره‌ی چغندر هم نظراتی را می‌پرسیدند و دستورات همایونی را صادر می‌کردند. (نگاه کنید به این عکس – یکی از نمونه‌های مذاکرات دربار پهلوی).
با این دلایل و بسیاری که در متن کتاب است، عده زیادی از حکومت طرد می‌شدند و من اینجا آن را سیر تکاملی طرد شدگان می‌دانم (یک نمونه).
این حاکم خدایی هم از داستان‌های غم‌انگیز قرن‌های بسیار دور ایران و ایرانیان است که نمی‌دانند باید با آن چکار بکنند تا جایی که باورشان شده بود قلب مردم از جایش به عشق آنها درمیاید… (اینجا)
شستشوی مغزی دانشجویان و همسان‌سازی فکری آنان برای قبول سیستم از بخش‌های مهم برنامه‌ی پنجم توسعه‌ی ایران بود (این عکس را ببینید).
مسئله‌ی مهم این بود که حاکم نمی‌توانست و نمی‌خواست که خود را جای دیگری بگذارد و از دریچه فکر و نگاه دیگری به خود نگاه کند (در این پاراگراف) مسئله‌ای که ما هم باید فکری برایش بکنیم، در خانه، محل کار و زندگی خانوادگی و شغلی باید بتوانیم این کار بسیار مهم را انجام بدهیم.
و شد آنچه نباید می‌شد، در یک نظام بسته‌ی غیر خودی، هیچ سندی از حکومت نباید به دست ملت برسد تا مبادا حسابرسی یا تاریخ‌نگاری شود. این موضوع غم‌انگیز را اولین‌بار من در کتاب آقای سریع‌القلم خوانده‌ام:
فصل چهارم- نتیجه‌گیری:
طبع بشر به گونه‌ای ساخته شده که دوست دارد دیده شود.
و سپس با استناد به همین طبع بشر، چگونگی برخورد پهلوی با طبع دیده‌شدن بشری را بیان می‌کند (در این پاراگراف) و در ادامه نویسنده، می‌گوید سه گونه اشتباه داریم: رفتاری، ساختاری و مفهومی که هر یک را صورت جداگانه در حکمرانی پهلوی اول و دوم بیان می‌کند (این پاراگراف)، و تاکید ویژه‌ای بر بازبینی و اصلاح حکومت دارند:
حکمرانی دائماً تنظیم (Tuning) می‌خواهد.
در ادامه‌ی جمله‌ی بالا می‌گوید که هند از سال ۱۹۵۰ به خصوص در دوره‌ی جهانی شدن ۱۲۳ بار قانون اساسی خود را ترمیم کرده است و چین ۸ بار (در این عکس).
من فکر میکنم این شیوه‌ی بازنگری که مد نظر نویسنده بوده، در شیوه‌ی زندگی ما نیز صادق است. آدمی می‌تواند با یادگیری‌های نوین، شیوه‌ی نگرش قدیمی و چارچوب فهم و استدلال خودش از دنیا، رویدادها و تصمیم‌گیری‌ها را به روز کرده و با شرایط جدید وفق دهد. (هرچند جهان‌بینی افراد به ندرت تغییر می‌کند).
و در ادامه در بخشی از نتیجه‌گیری خود، توسعه‌ی اروپا (غربی) و کشورهای غیرغربی را متفاوت می‌داند (این عکس) و معتقد است که ما هم به شیوه‌ی کشورهای توسعه‌یافته‌ی غیرغربی باید از تصمیم حاکمیت برای توسعه آغاز کنیم (این عکس) و این اولویت‌بندی توسعه در ابعاد مهم کشور را در چنین نموداری ارائه می‌کند:
.
نمودار بالا آموزه‌های بسیاری در خود دارد. به ویژه در کشمکش‌های سیاسی داخلی و هیجانات ملتهبِ موجود و ناتوانی بزرگان سیاسی برای گفتگو و جمع‌بندی‌ها و توافق سیاسی، فکر میکنم نمودار بالا با اولویت شماره‌ی یکی که به بحث اقتصادی داده است، می‌تواند به عنوان فرمولی جامع به کار گرفته شود.
دکتر سریع‌القلم بخشی از استدلالی که برای نمودار بالا و شیوه‌نامه‌ی توسعه‌ای که ارائه کرده است، ایجاد توانایی استقلال در طبقه متوسط، رفاه منتهی به فکر و فردیت مدنی دانسته‌اند (اینجا بیشتر بخوانید) و در نهایت توسعه را امری مهم می‌دانند که پیش‌نیازهایی لازم دارد:
.توسعه‌یافتگی یک تئوری جامع می‌خواهد. نیت خوب برای توسعه‌یافتگی و پیشرفت کافی نیست. (کامل‌تر)
منابع کتاب:
منابع کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی را هم خدمت دوستان علاقمند می‌آورم:
صفحه‌ی یک) منابع فارسی صفحه‌ی دو) منابع فارسی صفحه‌ی سه) منابع انگلیسی صفحه‌ی چهار) منابع انگلیسی
نگاهی به نوشته‌های قبلی مرتبط:
نوشته‌ها و نگاه دکتر سریع‌القلم را سالهاست دنبال میکنم و به قدرت می‌توانم بگویم یکی از بزرگترین اساتید زندگیِ من بوده است که تاثیری بسیار عمیق بر روان، ساختار اندیشه و مدل ذهنی و مدل زندگی‌ام گذاشته است، برخی از نوشته‌های محدود من درباره‌ی ایشان را می‌توانید ببینید:
- یادداشت‌بردای+اصل مقاله «آفات متدولوژیک تفکر در ایران»
- کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار (همراه فایل صوتی)
- زمان بستری مهم برای شکوفایی
- چرا اینقدر انتقاد زیاد است؟
- ربط غرب‌شناسی دکتر سریع‌القلم به توسعه فردی
- کاهش مشکلات سیاست خارجی ایران
- یادهست معلم توسعه، دکتر محمود سریع‌القلم
- ویدیو: با خودم عهد می‌بندم… (پیام نوروزی)
برای مطالعه همه‌ی مطالب مرتبط پیرامون دکتر محمود سریع‌القلم به لینک زیر مراجعه کنید:
همه‌ی مطالب دکتر محمود سریع القلم
زندگینامه / بیوگرافی:
همراهان عزیز، من در وب‌سایت خودم تلاش میکنم بخش‌های ویژه‌ای را به زندگینامه/بیوگرافی بزرگان اختصاص بدهم و کتابها و مقاله‌ها و منابعی را معرفی کنم. کتابی که در این مطلب مرور کردیم، می‌توان گفت به زندگینامه احمدشاه قاجار، رضاشاه پهلوی و محمدرضا شاه پهلوی پرداخته است. شما می‌توانید سایر زندگینامه‌ها را در آدرس زیر مشاهده و دنبال نماییید:
کتابخانه زمان:
دوستان عزیز این نوشته مربوط به یکی از کتاب‌های معرفی شده در کتابخانه زمان است. من سجاد سلیمانی روی بحث زمان و مدیریت زمان کار میکنم و در این کتابخانه، کتاب‌های مربوط و پیشنهادی خودم را معرفی میکنم. اگر علاقمند هستید، روی لینک زیر کلیک کنید تا کتاب‌های بیشتری را مشاهده کنید:
« کتابخانه زمان »
آرشیو معرفی و خلاصه کتاب و مقاله
.
رادیو مدیریت زمان – فایل‌های صوتی آموزشی
تلوزیون زمان – آرشیو ویدیو و فیلم‌های آموزشی مرتبط
خلاصه های شما را خواندم. زیاد اطلاعاتی کامل از کتاب بدست نمی‌دهد. کاش بهتر بود فهرست کتاب و اتفاقات داخل کتاب و یک جمع‌بندی از دوره پهلوی ارائه می‌کردید. چون اینطوری بیشتر فرد گیج میشه.
هادی جان؛ تلاش کردم اون معرفی عرف از کتابها رو تکرار نکنم / در واقع خواستم بخش های جالبی از محتوا رو عینا بگذارم و خلاصه های یادداشت برداری خودم رو قرار دادم با این امید که به خواندن کتاب علاقمند بشید
فکر کنم باید ترکیب جدیدی برای معرفی کتاب داشته باشم. چیزی که به قول شما مخاطب رو گیج نکنه. ممنون ازتون
با سپاس بسیار از به همرسانی این نوشتار بد نیست بدونید که این صفحه رو از طریق کامنت شما در سایت نویسنده اصلی پیدا کردم. پیشنهاد میکنم شما هم لینک سایت ایشون رو در جایی که همه ببینن بگذارید.
لینک وجود داره
Pingback: معرفی+فایل صوتی کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار دکتر محمود سریع القلم - سجاد سلیمانی
Pingback: معرفی+خلاصه کتاب سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی-جوادطباطبایی (صفویه-حمله افغان‌ها)
Pingback: با خودم عهد می‌بندم... - سجاد سلیمانی
Pingback: قصه‌ی تلخ سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی - سجاد سلیمانی
خداقوت (البته اگر میشه با خداقوت ازت تشکر کرد).
اگر من تهران بودم حتما باهات دوست میشدم (اما چون عملگراتر -در نتییجه بهتر-از من هستی حتما باید خودم رو بهت غالب می کردم😀😛).
اما خلاصه هات رو فعلا نمی خونم چون میخوام خودم هم یه خلاصه ازش منتشر کنم، می خوام ببینم خلاصه ی خودم چطوری از آب در میاد.
باز هم خداقوت.
سلام ایمان جان، اختیار داری دوست من
اتفاقا چند روز قبل یک لینکی به پیشنهاد یاور از سایت تو و لینک‌های خوب گلچین شده‌ی تو دیدم (درباره‌ی بخش‌های حذف شده‌ی کلاس محمدرضا شعبانعلی) که واقعا از این دقت تو لذت بردم و سایتت را مرور کردم و حظ بردم.
ایمان جان آغوش من برای همه‌ی علاقمندان باز و گشاده است رفیق 😉
خوشحال می‌شوم یک باری که وقت کردی، همدیگر را ببینیم.
از تو می‌شود خیلی آموخت.
لطف داری سجاد. باعث افتخار من خواهد بود.