یادگیری چیست؟ گونه میتوانیم عمیق و جدی یاد بگیریم؟ یادگیری درست حسابی به چه چیزی شبیه است؟ در این نوشته می‌خواهم به موضوع یادگیری بپردازم. چرا که یادگیری از اصول مدیریت زمان است.
.
بخش‌های اصلی این نوشته
عنوان این نوشته سه بخش مهم دارد:
- یادگیری کریستالی، که محمدرضا شعبانعلی عزیز در فایل صوتی درباره آن صحبت کرده اند و ایده‌های اصلی را من از او گرفته‌ام.
- متمم، محل توسعه مهارتهای من که شاگردانی دارد که دنبال یادگیری کریستالی هستند و به احتمال زیاد درک ِ بهتری از این نوشته همکلاسی خود خواهند داشت. من منظور متمم (مکمل-پیوست) را هم برای این عنوان در نظر دارم که به بهره وری بیشتر آموخته های ما می افزاید
- مرور کریستالی، عنوانی که من برای بیان ِ منظور خودم انتخاب کرده ام که پس از ماه ها درگیری ذهنی، امروز به این نتیجه رسیده ام.
.
پادکست این نوشته را میتوانید همینجا بشنوید:
.
.
یادگیری عمیق نیازمند مرور عمیق و دائمی
فکر میکنم در کنار عنوان اصلی این نوشته؛ بتوانم این عنوان فرعی را هم به کار بگیرم که «یادگیری عمیق نیازمند مرور عمیق و دائمی است».
محمدرضا عزیز، یک اسم بسیار خوب برای یادگیری سلسله مراتبی و تکمیلی انتخاب کرده بود به عنوان یادگیری کریستالی، بعدها من به هنگام صحبت با دوستان همفکـر خودم، همین موضوع را با عنوان های دیگری به کار می بردم، مثلا در صحبت های طولانی با دوست خوبم خانم دوستی (وبلاگ جوج دکتر-که یک متممی تازه کار است) در هنگام مطرح کردن یک موضوع جدید، این مثال را به کار میبردم:
روی دیوار سفید خالی ذهن، هر حرف و موضوع جدید یک رنگ ِ تازه است که مشتی از آن روی این دیوار سفید پخش می شود، درست است که اکنون هیچ مفهومی نـدارد و دیوار عنوان ِ یک رنگ ِ مشخص را به خود نگرفته، اما در آینده نزدیک و با ادامه سیر مطالعاتی، قطعات جدید ِ یادگیری همانند رنگی جدید (و همرنگ ِ رنگ اولیه) در کنار آن می نشینند و آرام آرام دیوار ِ ذهن ِ تو، در بخشی از آن، یک رنگ کامل و مفهومی به خود گرفته است.
.
فکر میکنم توانسته باشم بگویم که اینجا فقط منظور ِ ما، برچسب گذاری بر روی مفاهیم برای صـدا کردن آنها و شناخت ِ آنهاست. از همین شیوه وام میگیرم و ادامه نوشته را با برچسب ِ مرور کریستالی، ادامه میدهم.
.
مرور کریستالی، تکراری نظامند و آگاهانه از آموخته هاست
در این روش، ما سعی میکنیم پس از آنکه یادگیری کریستالی را قبول کرده و پیرامون یک موضوع، یادگیری قطعه قطعه بندی شده و منظمی را پی گیری کنیم تا اطلاعات و دانش ِ ما نسبت به آن افزایش پیدا کند
در ادامه در یک تلاش خود خواسته سعی میکنیم در یک نظام ِ فکری و عملی واقعی، آموخته ها را مرور کنیم تا در ذهن مان نشست کند و آرام آرام این آموخته ها جزء باورهای ما تلقی شده و از مجموعه آنها، یک رفتار جدید و تصمیم گیری جدیدی را در خود شاهد باشیم. یعنی دانش ما به عمل ما تبدیل شود.
مرور کریستالی همان سبک زندگی ماست. یعنی ما انتخاب میکنیم در دایره اجتماعی و ارتباطی خودمان و مجموعه رفتارها و کارهای خود، گزینه هایی را قرار بدهیم که همسو با آموخته های ما باشد و به امید تکرار و مرور آنها در این ارتباطات و رفتارها جای میگیرم
.
.
مصداق های مرور کریستالی چیست؟
قصـد توجیهات طولانی برای این نوشته ندارم، فکر میکنم با توضیح کوتاه بالا و مصداق هایی که در ادامه خواهم آورد به خوبی این مفهوم را توانسته باشم بیان کنم:
یک- وبلاگ نویسی،
بهترین روش مرور کریستالی پس از آموختن را من نوشتن میدانم و همانطوری که قبلا گفته بودم، نوشتن اگر نور باشد، نوشتن در فضای مجازی نور علی نور است و نوشتن، یک تکـرار معجزه آسا از آموخته ها برای نهادینه کردن آنهاست.
وبلاگ نویسی از کارآمدترین شیوه های مرور کریستالی است که علاوه بر آن در مفهوم توجه و افزایش ماهیچه های ذهنی توجه بسیار مفید است. ما با نوشتن، تمام ِ آموخته های ذهنی خود را مرور میکنیم و علاوه بر آن استنتاجی شخصی و بومی از آموخته ها را هم تجربه میکنیم که مورد آن برای زندگی شخصی و عمل به آموخته ها بسیار حائز اهمیت است.
دو- خلوت گزینی و اندیشیدن،
این هم یک شاهکار بسیار دشوار است! سخت می توان به این مرحله رسید، بسیار مرحله متعالی هست برای فردی که بتواند خلوت کند و دانسته های خود را مرور کند. یک بلد بودن خاصی می خواهد، شاید به جرات بگویم من کمتر کسی در زندگی دیده ام که چنین کاری را بتواند انجام بدهد
سه- گفتگو با دوستان،
بله، گفتگو و گپ زدن با دوستان ِ همفکر و همسو. بر خلاف ِ دو مورد ِ بالا ساده و شیرین هست و میتوانیم با دوستانمان آموخته هایمان را مرور کنیم. البته شاید همیشه دوستان ِ نزدیک برای مباحثه و همفکری نتوانیم کنارمان جمع کنیم، برای همین میتوانیم از اجتماع ِ همفکر بهره مند شویم.
فکر میکنم طلبه ها بهتر از دانشجوها اینکار را بلد باشند، دورهم ساعت ها بحث و استدلال و همفکری کردنشان را دیده ام، اگر جمع های اینچنین پایه و همسو پیدا کردید، قدرشان را بدانید و همیشه حضور داشته باشید.
نشست های هفتگی مرتبط در قالب ایونت های هفتگی (ایوند — ایونت باکس — ایونت سنتر ) هم این روزها به خوبی در سطح شهر در حال برگزاری است، یکی از آنها برای من همفکر هست که قبلا چند باری گزارشی از حضور خودم در آنجا را منتشر کرده ام و یکی از روش های خوب مرور کریستالی حوزه دلخواه من هست.
چهار- بومی سازی و شخصی سازی،
تلاش برای ادغام آموخته ها در زندگی شخصی و کاری را هم یک مرور عمیق آموخته ها به روش کریستالی می دانم. برای مثال وقتی بحث سیستم های پیچیده یا گوسفندنگری توسط استاد محمدرضا شعبانعلی مطرح شد یا مجموعه دروس استعدادیابی یا مفاهیم مطرح شده در مدل ذهنی، من همواره تلاش کرده ام در زندگی شخصی و کاری خودم با توجه به آنها مصداق یابی و رفتار کنم (هرچند کاملا موفق نشده ام اما همچنان درگیرشان هستم).
برای مثال در ادامه درس ِ سیستم های پیچیده، همواره ترافیک شهری را نگاه دیگری دارم و رفتار آدم ها و نحوه باز شدن گـره های کور ترافیکی را به دقت مشاهده میکنم، حتی رفتارهای جمعی و پویش های رسمی و غیررسمی جامعه را هم از منظر سیستم های پیچیده تلاش میکنم کد گذاری و معنی یابی کنم (که البته یک مورد ِ جالب هم در این باره کشف کرده ام که امیدوارم به زودی بتوانم در اینجا آن را مطرح کنم)
پنجم- انتخاب برای حذف یا اضافه کردن افراد یا محتوا یا اجتماع،
این هم یکی از دشوارترین شیوه هاست برای مرور کریستالی.
شما نمی توانید دوستانی در همه طیف ها داشته باشید و در همه نوع ِ مجالس و مهمانی ها شرکت کنید و همه برنامه های تلوزیونی را ببینید و چند تا ورزش را هم انجام بدهید و همه را هم راضی و خوب نگه دارید! اصلا ممکن نیست، اگر هم به فرض محال یه وقت بشود، آنوقت یکی از متوسط ترین انسان ها می شویم، بدون هیچ وجه تمایز و هیچ نشانه ی برتری نسبت به شاخص ها. به قولی، اجازه داده ایم جامعه تا می توانسته ما را صیقل داده و به یکی از صیقلی ترین سنگ های کف ِ جامعه تبدیل شده ایم.
برای مرور ِ خوب کریستالی، باید با حذف کردن شروع کرد. مثلا من حدود ۳ سالی هست که مطلقا تلوزیون و رادیو را از زندگی حذف کرده ام، اکانت اینستاگرام خودم را هم چند وقتی هست رهاکرده ام، بسیار از کانالهای تلگرامی را هم حذف کرده ام، بسیاری از دوستان و اجتماع های سابق خود را در حدِ فراموشی رها کرده ام و تازه وقت هم کم می آورم تا با دوستان و جمع و کتابهای دلخواه سعادت همکلامی و همفکری پیدا کنم.
.
اهمیت مرور کریستالی، کمتر از یادگیری کریستالی نیست
در پایان لازم میدانم با توجه به تجربیات خودم، موکـدا تاکید کنم که اهمیت مرور کریستالی نه تنها کمتر از یادگیری کریستالی نیست، بلکه می تواند بیشتر هم باشد. چرا که آموخته های ما اگر به باور و روش ِ زندگی و فکر کردن و تصمیم گیری تبدیل نشود، ما به انباشت اطلاعات مشغول شده ایم که هیچ دستآورد ملموسی در پی نداشته است و شاید عزت نفس خود را هم در این راه لگدمال کنیم.
فکر میکنم اگر یادگیری کریستالی را کنترل کنیم و وقت بیشتری برای مرور کریستالی سپری کنیم، در بلند مدت موفقیت بیشتری کسب خواهیم کرد
.
.
چرا یادگیری اهمیت دارد؟
یکی از ابزارهای بسیار بسیار ساده‌ای که من توانسته‌ام طراحی کنم قطب نمای زمان است. تقریبا می‌توانم بگویم چکیده و خلاصه‌ی همه‌ی آموزش‌هایی که درباره‌ی مدیریت زمان وجود دارد را در این قطب‌نما آورده‌ام. یکی از ارکانِ قطب‌نمای زمان، یادگیری است.
پیشنهاد میکنم ضمن آشنایی با این قطب‌نما بهتر است از نوع نگاهِ من به بحث یادگیری نیز آشنا شوید:
.
.
یک کتاب خوب مرتبط با یادگیری عمیق
پیشنهاد میکنم کتاب کارعمیق Deep Work نوشته‌ی آقای کل‌نیوپورت را حتما مطالعه کنید. این ایده‌ی فوق‌العاده را من بسیار دوست دارم و به همه‌ی شاگردان خودم توصیه موکد میکنم.
شما میتوانید در آدرس زیر علاوه بر اینکه خلاصه‌ی PDF کتاب را دانلود کنید میتوانید فایل صوتی چکیده‌ی کتاب را هم بشنوید و لذت ببرید:
.
پی‌نوشت‌ها:
پی نوشت: برای همین در حالت متعالی این روش، به آخرین نوشته محمدرضا شعبانعلی با چارچوب تصمیم گیری های من نگاه میکنم جمع ِ کوچکتر برای عمیق و ستاره شدن را می بینم و امیدوارم من هم در روش امروز خودم پایدار بمانم.
پی نوشت-دو: اینها تجربیات شخصی من هستند و هیچ اولویتی بر دیگری ندارند. علاوه بر اینکه می توان این مصداق ها را کم یا زیاد کرد، حتی میتوان مصـداق هایی را قبول نداشت. اما به هر حال فکر نمیکنم مفهوم ِ مرور کریستالی را بتوان در کل منکر شد، برای من که اینگونه بوده است.
پی‌نوشت-سه: ایده و کلمه‌ی اصلی یادگیری کریستالی را از معلم عزیزم محمدرضا شعبانعلی آموختم و به‌کار بردم.
.
سجاد سلیمانی ( مربی و مدرس مدیریت زمان )
.
.
لینک کوتاه این مطلب:
امروز چند تا مطلب از سایت شما خواندم یکی از نقاط قوت آن آوردن مثال ها و تجربیات مرتبطی است که در زندگی روزمره وجود دارد و کاربردی است.
لذت بردم ،موفق باشید
Pingback: هشیاری دائمی با مرور محیط نزدیک ِ زندگی مان - سجاد سلیمانی
Pingback: محمدعلی همایون کاتوزیان**کتاب ایران جامعه کوتاه مدت**گفتگو: جستجوی جامعه بلند مدت
Pingback: فایده و مزایای نوشتن (نویسندگی) چیست؟ چرا بهتر است وبلاگ‌نویس باشیم؟ چه دستاوردهایی دارد؟
بحث و یادآوری خوبی رو باز کردی سجاد عزیز ، چیزی که از متن و فایل صوتی شما درمورد مرور کریستالی یادگرفتم اینه که : اولا بتونم جوری مطالب را بخونم و خلاصه نویسی و یادداشت برداری کنم که بشه دوباره بهش مراجعه کنم . دوم اینکه همیشه بایگانی خوبی از این خلاصه ها و یادداشت ها نگهدارم . اگه فرصتی بود لطف کن از تجربه ها و راه کارهای عملیاتی خودت درباره مرور کریستالی برامون بنویس .
با سلام سجاد عزیز
جالب است من قبل از خواندن مطلب شما ،دومین مطلب خود را راجع به غدغه این روزهای من نوشتم که فکر می کنم همزمانی خوبی بین این دو مطلب باشد،البته که مطلب شما بسیار شیوا تر و پر مغز تر است من در نوشته هایم با خودم سر جنگ داشتم اما جاده یادگیری کریستالی مسلما مرور کریستالی سگفرش شده است ، برای قدم گذاشتن بر این جاده علاوه بر همت باید توان از خود گذشتگی و نگاه نقادانه به تفکرات و ظرف تفکرات خودمان داشته باشیم ،که خدای ناکرده مظروف خوب را در ظرف کهنه نریزم و تصویر چرخ و فلکی برایم خود درست نکنیم به قول سهیل رضایی معلم خود از همه بیشتر مستعد تاریک شدن است ” و من بسیار خرسند ام که دوستان خوبی مثل شما به انتشار مطالب خوبی مشغول هستند که حتما دبه درد کسانی چون من می خورد که در این برزخ رفتن افتاده ایم .
لینک کوتاه شده : مطلب دغدغه این روزهای من (goo.gl/ox83tA)