نقشه راه جان دیویس برای پایداری و رشد: درک کسب و کارهای خانوادگی با دو چارچوب جهانی پیشرو

به عنوان یک مشاور و مدرس کسب و کارهای خانوادگی، همیشه به دنبال ارائه بهترین و کارآمدترین الگوهای جهانی به شما عزیزان در ایران هستم تا به پایداری، رشد و موفقیت بلندمدت مجموعه‌های خانوادگی‌تان کمک کنم.
امروز می‌خواهم از دو چارچوب بنیادین و قدرتمند صحبت کنم که درک ما را از سازمان‌های خانوادگی متحول می‌کنند و توسط پروفسور جان ا. دیویس، پیشگام حوزه کارآفرینی خانوادگی، و همکارانش توسعه یافته‌اند و توسط دانشگاه کمبریج منتشر شده است

این مدل‌ها، چه کسب‌وکار شما یک شرکت تجاری، شرکت سرمایه‌گذاری، دفتر خانوادگی یا بنیاد خیریه باشد، به شما کمک می‌کنند تا پیچیدگی‌های ذاتی این سازمان‌ها را به وضوح ببینید و راهکارهای مؤثری را برای آینده طراحی کنید.

همانطور که می‌دانید، اداره یک کسب‌وکار خانوادگی، فراتر از پیچیدگی‌های معمول هر کسب‌وکاری، لایه‌هایی از روابط خانوادگی، عواطف و انتظارات شخصی را در بر می‌گیرد که آن را به سازمانی بی‌نظیر و در عین حال چالش‌برانگیز تبدیل می‌کند.

اینجاست که ابزارهای تحلیلی، مانند دو چارچوبی که امروز معرفی می‌کنم، نقش حیاتی پیدا می‌کنند. این مدل‌ها به شما کمک می‌کنند تا مشاهدات خود را در دسته‌های مشخصی طبقه‌بندی کرده، افکارتان را سازماندهی و شفاف کنید و از سردرگمی در تحلیل وضعیت کسب‌وکار خانوادگی‌تان بکاهید.

این چارچوب‌ها به شما امکان می‌دهند هم دیدگاه کلان (zoom out) و هم دیدگاه جزئی (zoom in) از سازمان خانوادگی خود داشته باشید.

چارچوب اول: مدل سه دایره‌ای سیستم کسب‌وکار خانوادگی (The Three-Circle Model of the Family Business System)

این مدل که در سال 1978 توسط رناتو تاگیوری و جان دیویس در دانشکده کسب‌وکار هاروارد ارائه شد، به سرعت به پارادایم اصلی و چارچوب مرکزی برای درک کسب‌وکارهای خانوادگی تبدیل گشت و امروز در سراسر جهان توسط خانواده‌ها، رهبران، دانشگاهیان و مشاوران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این چارچوب سه گروه وابسته و همپوشان را در سیستم کسب‌وکار خانوادگی روشن می‌سازد:

1. خانواده (Family)
2. کسب‌وکار (Business) (که می‌تواند شامل گروه کارکنان نیز باشد یا حتی به عنوان جایگزینی برای نهادهای عملیاتی دیگر مانند دفتر خانوادگی یا بنیاد خیریه به کار رود).
3. مالکیت (Ownership)

در ادامه، چهار بینش کلیدی را که با استفاده از این مدل می‌توانید به دست آورید، بررسی می‌کنیم:

بینش ۱: این یک سیستم است.

همپوشانی این سه دایره نشان می‌دهد که آن‌ها به هم پیوسته و وابسته هستند. این وابستگی متقابل به معنای آن است که هر اتفاقی در یک گروه (یا دایره) رخ دهد، گروه‌های دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر تغییری در یک دایره ایجاد کنید، انتظار اثر موجی در دو دایره دیگر را داشته باشید. این ماهیت سیستمی، پیچیدگی کسب‌وکار خانوادگی را در مقایسه با کسب‌وکارهای غیرخانوادگی افزایش می‌دهد. موفقیت بلندمدت سیستم کسب‌وکار خانوادگی به عملکرد و حمایت متقابل هر یک از این گروه‌ها و همراستایی اهداف آن‌ها بستگی دارد.

بینش ۲: هفت گروه ذی‌نفع برای بررسی وجود دارد.

مدل سه دایره‌ای محل قرارگیری افراد کلیدی در سیستم را مشخص می‌کند و موقعیت آن‌ها، نقش‌های متفاوتی را که ایفا می‌کنند، آشکار می‌سازد. یک فرد می‌تواند در یک دایره (یک نقش)، در یک بخش همپوشان (دو نقش) یا در مرکز هر سه دایره (سه نقش) قرار گیرد.

این مدل هفت گروه ذی‌نفع متمایز را به شرح زیر شناسایی می‌کند:

1. اعضای خانواده غیرمرتبط با کسب‌وکار (اما از نسل یا همسر/شریک مالکان)
2. مالکان خانوادگی غیرشاغل در کسب‌وکار
3. مالکان غیرخانوادگی غیرشاغل در کسب‌وکار
4. مالکان غیرخانوادگی شاغل در کسب‌وکار
5. کارکنان غیرخانوادگی
6. اعضای خانواده شاغل در کسب‌وکار اما غیرمالک
7. مالکان خانوادگی شاغل در کسب‌وکار

**جان دیویس توضیح می‌دهد که نواحی همپوشان در مدل، نقش‌های متعدد و بالقوه سردرگمی نقش‌ها را نشان می‌دهند. به عنوان مثال: “آیا در این گفت‌وگو با پدرم، به عنوان فرزند او صحبت می‌کنم یا به عنوان شریک تجاری‌اش؟” سردرگمی نقش‌ها می‌تواند منجر به تعارض شود.

بینش ۳: هر گروه علایق و دیدگاه‌های مشروع خود را دارد.

این مدل به وضوح گروه‌های ذی‌نفع مختلف در سیستم کسب‌وکار خانوادگی را به رسمیت می‌شناسد. هر یک از هفت گروه، دیدگاه‌ها، اهداف، دغدغه‌ها و پویایی‌های خاص خود را دارند و هر گروه دارای چشم‌انداز و منافع مشروع خود در کسب‌وکار خانوادگی است.
برای تعیین یک مسیر پایدار برای آینده، دیدگاه‌های مختلف باید تا حد زیادی همسو و یکپارچه شوند. یکی از مزایای این مدل، بی‌طرفی آن است. این مدل به نفع هیچ گروه یا دیدگاهی نیست و این امر می‌تواند به کاهش تنش‌ها در سیستم کمک کند، زیرا مسائل را غیرشخصی می‌سازد. به عنوان مثال، در منبع اشاره شده است:

“برادرم همیشه به خاطر سود سهام پایین ما از دست من عصبانی است. و من با خود فکر می‌کردم، تو چقدر حریصی. اما وقتی می‌بینی او در سه دایره کجا قرار دارد، موضع او در مورد سود سهام منطقی می‌شود. او مانند من که در این شرکت کار می‌کنم، حقوق و مزایایی دریافت نمی‌کند، او هم مالک است و از نظر مالی به سود سهام وابسته است. حالا ما در مورد سود سهام به عنوان مالکان کسب‌وکار صحبت می‌کنیم تا صرفاً به عنوان خواهر و برادر”.

بینش ۴: سیستم همیشه در حرکت است.

مدل سه دایره‌ای به ما می‌آموزد که نیازها و تقاطع‌های هر سه دایره و هر گروه ذی‌نفع به طور مستقل، با گذشت زمان تکامل یافته و تغییر می‌کنند. سه دایره همیشه در حرکت هستند و هرگز ثابت نیستند. خانواده‌ها، کسب‌وکارها و گروه‌های مالکیت هر یک در بستر محیطی خود فعالیت می‌کنند و به طور منظم به شرایط متغیر واکنش نشان داده، سازگار می‌شوند و تغییر شکل می‌دهند. به عنوان مثال:

• خانواده در اندازه و تنوع تغییر می‌کند (با ورود همسران، طلاق، تولد نسل بعدی).
• کسب‌وکار در یک صنعت، بازار و منطقه فعالیت می‌کند و به اختلالات، قوانین، مقررات، ترجیحات مصرف‌کننده و انواع تغییرات واکنش نشان می‌دهد.
• دایره مالکیت با گذشت سهام به مالکان جدید، اضافه شدن تراست‌ها و امین‌ها، ورود شرکای غیرخانوادگی یا عرضه عمومی شرکت، تغییر شکل می‌دهد.

خوشبختانه، توسعه هر دایره در طول نسل‌ها کاملاً قابل پیش‌بینی است. این درک منجر به ایجاد مدل سه مرحله‌ای توسعه سیستم کسب‌وکار خانوادگی شده است:

• مالک کنترل‌کننده (Controlling Owner)
• مشارکت خواهر و برادری (Sibling Partnership)
• کنسرسیوم پسرعموها (Cousin Consortium)

نحوه استفاده از مدل سه دایره‌ای برای کسب‌وکارهای خانوادگی ایرانی:

به عنوان یک مشاور، به شما توصیه می‌کنم از این مدل برای تحلیل و نقشه‌برداری سیستم کسب‌وکار خانوادگی خود استفاده کنید تا دیدگاه سیستمی پیدا کرده و برنامه‌های جامعی برای حل مسائل و دستیابی به اهداف توسعه دهید.

در اینجا چند روش کاربردی ارائه می‌شود:

• موقعیت افراد را شناسایی کنید: تعیین کنید که افراد امروز کجا قرار دارند و احتمالاً در آینده به کجا حرکت خواهند کرد و بنابراین دیدگاه آن‌ها نسبت به مسائل کلیدی چگونه است و چطور ممکن است تغییر کند.
• اهداف گروه‌های ذی‌نفع را درک کنید: اهداف، منافع و اولویت‌های هفت گروه ذی‌نفع را شناسایی کرده و نقاط همسویی و ناهماهنگی را مشخص کنید.
• مسائل را مکان‌یابی کنید: دقیقاً مشخص کنید که مسائل یا چالش‌ها در کجای سیستم کسب‌وکار خانوادگی رخ می‌دهند.
• نقاط قوت و آسیب‌پذیری را فهرست کنید: نقاط قوت و ضعف هر دایره را لیست کرده و در نظر بگیرید که چگونه ویژگی‌های یک دایره تحت تأثیر دو دایره دیگر قرار می‌گیرد.
• مسیر آینده را کاوش کنید: بررسی کنید که هر دایره چگونه در حال حرکت است و چه تغییراتی احتمالاً در هر دایره و کل سیستم در آینده رخ خواهد داد. نیازهای رهبری، استعداد و حاکمیت برای آینده را شناسایی کنید.
• برنامه‌های جامع و هماهنگ توسعه دهید: با این دیدگاه سیستمی، برنامه‌هایی تدوین کنید که هر سه دایره در یک جهت حرکت کنند.

مثال کاربردی برای حل تعارض خواهر و برادری:

اگر دو خواهر یا برادر که مالک کسب‌وکار هستند، مرتباً درگیر تعارض هستند، این مدل می‌تواند کمک کند. ممکن است آن‌ها در بخش‌های مختلفی از مدل سه دایره‌ای قرار داشته باشند و منافع و اهداف متفاوتی داشته باشند. بدون برنامه‌ای برای رفع تعارض، گفتگوهای مهم در سطح مالکان ممکن است متوقف یا منحرف شود. با استفاده از این مدل، مالکان می‌توانند از خود بپرسند:

• خواهر و برادران و سایر ذی‌نفعان کلیدی در کجای سه دایره قرار دارند؟
• با توجه به موقعیت آن‌ها، تفاوت دیدگاه‌ها، اهداف، منافع و اولویت‌های آن‌ها چیست؟
• هر یک از خواهر و برادران چگونه تحت تأثیر دایره‌ها یا ذی‌نفعان دیگر در سیستم قرار می‌گیرند؟
• چه چیزی احتمالاً در هر دایره و کل سیستم در آینده نزدیک تغییر خواهد کرد؟ این تغییرات چگونه ممکن است بر رابطه خواهر و برادری تأثیر بگذارد؟
• خواهر و برادران باید برای چه کارهایی آماده شوند و در آینده نزدیک چه تصمیماتی بگیرند؟

برخی راه‌حل‌های بالقوه نیز عبارتند از:

• تشکیل شورای خانواده برای نزدیک‌تر کردن خانواده.
• سیاست‌های روشن استخدام اعضای خانواده.
• یافتن راه‌هایی برای نسل بعدی تا این تنش‌ها را تکرار نکنند.
• ایجاد شورای مالکان برای رسیدگی به نیازهای مالکان و کاهش تنش.
• مشاوره ارتباطی برای ترمیم رابطه خواهر و برادری.

چارچوب دوم: چارچوب کارآفرینی خانوادگی (The Family Enterprise Framework)

پروفسور جان دیویس مفهوم کارآفرینی خانوادگی گسترده‌تر را توسعه داد تا دیدگاه جامع‌تری از تجربه و منافع خانواده داشته باشیم. این چارچوب به خانواده‌ها کمک می‌کند تا فراتر از کسب‌وکار اصلی خود ببینند و استراتژی‌های جامع‌تر و هماهنگ‌تری را برای تداوم بلندمدت منافع خانواده طراحی کنند.

کارآفرینی خانوادگی (Family Enterprise)

مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و دارایی‌های معنا‌دار و مشترک (منافع اقتصادی) یک خانواده است که به شناسایی، حمایت و اتحاد خانواده کمک می‌کند.

این مجموعه معمولاً شامل موارد زیر است:

• کسب‌وکار اصلی خانوادگی
• سایر کسب‌وکارهای عملیاتی
• دارایی‌های مالی (مانند دفاتر خانوادگی)
• سرمایه‌گذاری‌های املاک و مستغلات
• دارایی‌های خانوادگی (مانند خانه‌ها یا مجموعه‌های هنری)
• فعالیت‌های بشردوستانه و اجتماعی
• سایر فعالیت‌هایی که نام، شهرت و DNA خانواده را حمل می‌کنند

در ادامه، چهار بینش کلیدی را که با استفاده از چارچوب کارآفرینی خانوادگی می‌توانید به دست آورید، بررسی می‌کنیم:

بینش ۱: هر خانواده تجاری، کارآفرینی وسیع‌تر از صرف کسب‌وکار خانوادگی دارد.

در حالی که شرکت خانوادگی اغلب مهم‌ترین دارایی و فعالیت غالب یک خانواده است، اما تنها یکی از چندین دارایی و فعالیتی است که یک خانواده کارآفرین آن را معنادار می‌داند و می‌خواهد به نسل بعدی منتقل کند.

خانواده‌ها به طور طبیعی و فرصت‌طلبانه دارایی‌ها و فعالیت‌های فراتر از کسب‌وکار را جمع‌آوری می‌کنند. داشتن فعالیت‌ها و دارایی‌های معنادار فراتر از کسب‌وکار خانوادگی برای یک خانواده عاقلانه است.

چرا که در طول نسل‌ها، کسب‌وکار خانوادگی معمولاً درصد کمتری از اعضای خانواده را استخدام می‌کند، در حالی که در عین حال مالکیت رقیق شده و سهم مالکیت هر فرد کاهش می‌یابد.

این عوامل می‌توانند باعث شوند اعضای خانواده از شرکت فاصله بگیرند و کمتر به آن متصل باشند.

کسب‌وکار نباید تنها فعالیتی باشد که اعضای خانواده بتوانند در آن گرد هم آیند، مشارکت کنند، به رسمیت شناخته شوند یا پاداش مالی دریافت کنند. جان دیویس می‌گوید: “من هرگز خانواده تجاری را ندیده‌ام که برای نسل‌ها موفق بماند بدون اینکه یک کارآفرینی خانوادگی قوی با فعالیت‌هایی خارج از کسب‌وکار خانوادگی داشته باشد تا خانواده را متحد، متصل، هدفمند و در یک مسیر نگه دارد”.

بینش ۲: هدف خانواده شما گسترده‌تر از کسب‌وکار خانوادگی‌تان است.

هنگامی که خانواده‌ها کارآفرینی خانوادگی خود را تعریف می‌کنند، درک می‌کنند که مأموریت خانواده‌شان فراتر از صرف کسب‌وکار خانوادگی است.

خانواده‌های موفق با استراتژیک عمل کردن به عنوان یک خانواده، تداوم موفقیت خود را تضمین می‌کنند. یکی از راه‌ها، ایجاد یک مأموریت (یا هدف) واضح و قانع‌کننده است که خانواده را هدایت می‌کند و به سؤالاتی مانند “خانواده می‌خواهد با هم چه چیزی بسازد؟” یا “چه چیزی خانواده را برای با هم ماندن برمی‌انگیزد؟” پاسخ می‌دهد. در نسل‌های اولیه، خانواده‌ها معمولاً پاسخ‌های کسب‌وکارمحور می‌دهند.

اما با گذشت زمان، خانواده‌ها نیاز دارند احساس کنند هدفشان فراتر از داشتن یک کسب‌وکار موفق است. اکثر خانواده‌ها جاه‌طلبی‌هایی پیدا می‌کنند که به با هم ماندن و در عین حال تأثیرگذاری بر جهان مربوط می‌شود (مانند بهبود جامعه، پیشبرد جنبش‌ها، نجات محیط زیست).

این امر به ویژه در نسل‌های بعدی برای حفظ اتحاد خانواده اهمیت دارد، زیرا تعداد کمتری از اعضای خانواده در کسب‌وکار خانوادگی درگیر می‌شوند. موفقیت یک کارآفرینی خانوادگی باید توسط اصول اصلی خانواده، یعنی مأموریت، چشم‌انداز و ارزش‌های آن هدایت شود. دارایی‌ها و فعالیت‌ها باید برای پیگیری مأموریت و چشم‌انداز خانواده انتخاب و همسو شوند.

بینش ۳: کارآفرینی خانوادگی باید برای دستیابی به اهداف خانواده آگاهانه طراحی شود و در صورت نیاز تغییر کند.

طراحی یک کارآفرینی خانوادگی شامل انتخاب دارایی‌ها و فعالیت‌هایی است که خانواده به آن‌ها افتخار می‌کند، به خانواده در دستیابی به اهداف مهمش کمک می‌کند و اعضای خانواده را درگیر می‌سازد. “چشم‌اندازسازی و معماری کارآفرینی خانوادگی، کار برنامه‌ریزی استراتژیک خانوادگی است – نقشه راه برای رهبران خانواده”. هیچ کارآفرینی خانوادگی ثابت نیست؛ باید در طول زمان تغییر شکل دهد تا منافع متغیر خانواده یا پویایی‌های متغیر یک صنعت را منعکس کند. دارایی‌ها و فعالیت‌ها به طور دوره‌ای اضافه یا حذف می‌شوند. بسیار مهم است که نسل بعدی نسبت به مالکیت و رهبری یک کارآفرینی خانوادگی که نماینده آن‌هاست، مشتاق و با انگیزه باشد.

بینش ۴: نقش‌های زیادی برای حفظ عملکرد کل کارآفرینی مورد نیاز است.

هنگامی که کارآفرینی خانوادگی به عنوان یک کل در نظر گرفته شود، به راحتی می‌توان دید که تیم‌هایی از افراد با موقعیت‌های رهبری، مالکیت و نظارت متفاوت برای موفقیت آن در نسل‌های بعدی لازم است.

هر یک از دارایی‌ها و فعالیت‌های مهم باید به خوبی رهبری، مالکیت و حاکمیت شوند تا در مسیر موفقیت باقی بمانند. همچنین، دارایی‌ها و فعالیت‌های مهم یک خانواده باید به خوبی برنامه‌ریزی شوند – نه فقط کسب‌وکار خانوادگی. یک فرآیند سالانه برای برنامه‌ریزی استراتژیک برای این دارایی‌ها و فعالیت‌های مختلف مفید است.

آن‌ها همچنین باید هماهنگ شوند، زیرا مشکلی در هر یک از حوزه‌های کارآفرینی خانوادگی می‌تواند بازتاب داشته باشد و در سایر حوزه‌ها مشکلاتی ایجاد کند.

اگر کارآفرینی خانوادگی بسیار پیچیده نباشد و خانواده نیز بسیار بزرگ نباشد، هماهنگی بین بخش‌های مختلف می‌تواند به صورت غیررسمی انجام شود. اما وقتی کارآفرینی خانوادگی و خانواده بزرگ‌تر و پیچیده‌تر می‌شوند، ضروری است که نحوه هماهنگی این فعالیت‌های مختلف و حاکمیت لازم برای دستیابی به اهداف خانواده و حفظ حمایت خانواده از موفقیت خانوادگی بررسی شود.

به عنوان مثال، توسعه و استقرار استعدادهای خانوادگی برای رهبری فعالیت‌ها و دارایی‌های مختلف باید به صورت مرکزی توسط خانواده (معمولاً توسط شورای خانواده) هماهنگ شود.

نحوه استفاده از چارچوب کارآفرینی خانوادگی برای کسب‌وکارهای خانوادگی ایرانی:

به عنوان مشاور، به شما توصیه می‌کنم از این چارچوب استفاده کنید تا دیدگاهی جامع از کل دارایی‌ها و فعالیت‌های معنادار خانواده خود به دست آورید. این به خانواده‌ها اجازه می‌دهد تا اثربخشی کارآفرینی خانوادگی خود را ارزیابی کنند و بفهمند که تا چه اندازه در حال حاضر و در آینده، خانواده را برای ادامه ایجاد ارزش با یکدیگر، انگیزه می‌دهد، تعریف می‌کند و متحد می‌سازد. همچنین امکان برنامه‌ریزی استراتژیک هماهنگ برای کل کارآفرینی خانوادگی را فراهم می‌آورد. در اینجا چند روش کاربردی ارائه می‌شود:

• وضعیت فعلی کارآفرینی خانوادگی خود را ارزیابی کنید:
  کارآفرینی خانوادگی خود را نقشه‌برداری کرده و هر “برگ” یا دایره فرعی را با دارایی‌ها و فعالیت‌های مشترک و مهم برای خانواده‌تان برچسب‌گذاری کنید.
• اثربخشی هر گروه فعالیت یا دارایی را بسنجید:
  آیا این کارآفرینی خانوادگی مناسب برای خانواده شما در حال حاضر است؟
  خانواده چقدر به این مجموعه دارایی‌ها و فعالیت‌ها متصل است؟.
• مناسب بودن برای آینده را بسنجید:
  آیا این کارآفرینی خانوادگی مناسب برای خانواده شما در آینده است؟
  خانواده، از جمله نسل بعدی، چقدر انگیزه دارد تا این مجموعه فعالیت‌ها و دارایی‌ها را در آینده بسازد؟.
• نحوه تصمیم‌گیری را تعریف کنید:
  تصمیم‌گیری در هر حوزه چگونه انجام می‌شود؟ تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در سراسر کارآفرینی خانوادگی چقدر هماهنگ است؟.
• نقش‌های لازم را شناسایی کنید:
  نقش‌های مورد نیاز برای رهبری، مالکیت و نظارت بر هر گروه فعالیت و دارایی را تعریف کنید. آیا اعضای خانواده را برای این نقش‌ها آماده می‌کنید؟
  آیا شکاف‌هایی در استعدادهای خانوادگی شناسایی می‌کنید که ممکن است نیاز به جذب استعدادهای غیرخانوادگی باشد؟.
• برنامه‌های جامع و هماهنگ توسعه دهید:
  با این دیدگاه کارآفرینی خانوادگی، برنامه‌های جامع و هماهنگی را برای هر یک از حوزه‌های کارآفرینی خانوادگی توسعه دهید تا در یک مسیر حرکت کنند.

نتیجه‌گیری نهایی

همانطور که مشاهده کردید، این دو چارچوب – مدل سه دایره‌ای سیستم کسب‌وکار خانوادگی و چارچوب کارآفرینی خانوادگی – ابزارهایی بسیار قدرتمند، ساده و در عین حال الهام‌بخش هستند که درک عمیقی از سازمان‌های خانوادگی فراهم می‌آورند.

به عنوان یک مشاور و مدرس، قویاً شما را دعوت می‌کنم که آن‌ها را به کار گیرید تا سیستم خود یا سیستمی را که می‌شناسید، ترسیم کنید و قدرت اطلاعاتی این مدل‌ها را شخصاً مشاهده کنید.

با استفاده از این چارچوب‌های اثبات شده جهانی، می‌توانید به چالش‌های کنونی خود رسیدگی کرده و برای چالش‌های آینده آماده شوید، اتحاد خانواده را تقویت کرده و به تداوم موفقیت در نسل‌های آتی دست یابید.

اگر در پیاده‌سازی این مدل‌ها یا هرگونه نیاز به مشاوره و آموزش بیشتر در زمینه کسب‌وکارهای خانوادگی هستید، من در کنار شما خواهم بود. (تماس با من)

با آرزوی موفقیت روزافزون برای کسب‌وکارهای خانوادگی شما،

این مقاله در توسط Courtney Collette از Cambridge Family Enterprise Group (CFEG) نگارش شده است. نهاد CFEG دانشگاه کمبریج از سال 1989 توسط پروفسور جان دیویس تأسیس شده و به هزاران خانواده در بیش از 70 کشور جهان مشاوره و آموزش داده است. مقالات، گفتگوها و کتابهای پروفسور جان دیویس را در این آدرس میتوانید مشاهده کنید (ترجمه شده)