تحلیل بیزینس مدل اپل Apple (5): خالق دنیای مدرن موبایلی و پیشتاز حریم خصوصی!

من اینجا هستم تا مثل همیشه، با هم نگاهی عمیق‌تر به دنیای پر از هیجان و چالش کسب‌وکارها بندازیم. امروز می‌خوام تحلیل بیزینس مدل اپل Apple رو انجام بدم درباره‌ی این شرکت خاص صحبت کنم که واقعاً دنیا رو به شیوه‌هایی تغییر داده که شاید حتی بهش فکر هم نکرده باشیم

من اخیراً مطالبی درباره شرکت اپل (که یکی از شناخته شده ترین شرکت های جهانه) دیدم که مدل کسب‌وکار و استراتژی حریم خصوصی اپل رو موشکافی می‌کنه و واقعاً محتواش به درد هر کسی می‌خوره که می‌خواد کسب‌وکاری راه بندازه یا کسب‌وکار فعلی‌اش رو متحول کنه.
آماده‌اید که با هم راز موفقیت این غول نوآوری رو کشف کنیم و ببینیم چطور اپل تونست از یک شرکت کامپیوتری، تبدیل به یکی از تأثیرگذارترین برندهای جهان بشه؟ پس با من همراه باشید.

اپل: خالق دنیای مدرن موبایلی و پیشتاز حریم خصوصی! (تحلیل مدل کسب‌وکار و استراتژی)

ببینید رفقا، شکی نیست که اپل یک تأثیر شگرف گذاشته و به تنهایی بخش بزرگی از دنیایی رو که امروز توش زندگی می‌کنیم، شکل داده.

فکر می‌کنید چی باعث شد اپل این‌قدر مورد ستایش قرار بگیره؟ راستش رو بخواهید، ویدیو یک نکته‌ی کلیدی رو فاش می‌کنه که ممکنه خیلی‌ها ندونن.

۱. آیفون و انقلاب اپ‌استور: ستاره‌ی گمنام دنیای مدرن!

همه آیفون رو به عنوان نمادین‌ترین نوآوری اپل می‌شناسیم. اون صفحه‌ی لمسی فوق‌العاده باحال بود، اما واقعاً انقلاب واقعی، اپ‌استور بود!
یعنی وقتی اپل یک سال بعد از عرضه‌ی آیفون، درهای اپ‌استور رو به روی توسعه‌دهنده‌ها باز کرد، تعداد اپلیکیشن‌ها به شکل تصاعدی شروع به رشد کرد و از اونجا بود که دنیای مدرن ما شکل گرفت.

الان ما هزاران اپلیکیشن موبایل داریم که زندگی‌مون رو آسون‌تر می‌کنن و میلیاردها دلار درآمد ایجاد می‌کنن. تازه این‌ها فقط نوک کوه یخ‌ان! پشت این اپلیکیشن‌ها، هزاران استارتاپ فناوری قرار دارن که میلیون‌ها شغل در سراسر جهان ایجاد کردن.
پس دفعه‌ی بعد که از خودتون پرسیدید چرا اپل این‌قدر تحسین میشه، جوابش رو می‌دونید: اپل در واقع پلتفرمی برای نوآوری بقیه ایجاد کرد!
این همون چیزیه که در دنیای کسب‌وکار بهش میگیم اقتصاد پلتفرمی (Platform Economy). اپل یک بستر فراهم کرد که دیگران بتونن روی اون کسب‌وکار خودشون رو بسازن و این یعنی ارزش‌آفرینی برای میلیون‌ها نفر.

۲. موتور نوآوری اپل: از سخت‌افزار تا طراحی بی‌نظیر و مراقبت از مشتری

جدا از انقلاب اپ‌استور، اپل یک جورایی موتور نوآوری بود! از آی‌پاد و آی‌تیونز شروع کرد، بعد سیستم‌عامل مک، آیفون، آی‌پد و همین‌طور ادامه داد. هر بار هم یک چیز جدید معرفی می‌کرد که راهش رو به بیشتر خونه‌ها پیدا می‌کرد و رقیبا هم سعی می‌کردن هر چه زودتر ازش کپی کنن تا عقب نمونن.

اگر بخواهیم برای اپل یک بوم مدل کسب‌وکار (Business Model Canvas) بکشیم، باید برای هر محصول به صورت جداگانه این کار رو بکنیم، چون شرکت خیلی بزرگه و تمرکزهای مختلفی داره. اما چند ویژگی هستن که زیربنای همه‌ی محصولاتش هستن و تصویری کلی که مردم از اپل دارن رو ایجاد می‌کنن:

نوآوری سخت‌افزاری:

اپل کلی سخت‌افزارهای نوآورانه می‌سازه که خب، این‌ها نوآوری‌های محصولی هستن. تو دوره‌ی آموزشی نوآوری مدل کسب‌وکار من هم همیشه گفتم که این نوع نوآوری (نوآوری محصول) سخت‌ترین نوعه، چون کلی هزینه‌های تحقیق و توسعه (R&D) می‌خواد و به محض اینکه موفق میشه، رقیبا سریع کپی‌اش می‌کنن.

طراحی استثنایی:

خب اینجاست که اپل خودش رو متمایز می‌کنه. اپل اغلب به عنوان یک “شرکت طراحی” شناخته میشه تا یک “شرکت فناوری”. واقعاً هم هر دو هست، اما این نشون میده که اپل چقدر تو طراحی محصولات زیبا و شیک که تأثیر بصری دارن، عالی عمل می‌کنه.

قابلیت اطمینان:

محصولات اپل به قابلیت اطمینان‌شون معروف هستن. مثلاً سیستم‌عامل مک به پایداری و قابل اطمینان بودن بیشترش نسبت به ویندوز مشهوره، حتی با اینکه اپل هم مثل بقیه شرکت‌ها اشتباهات جدی داشته.

خدمات مشتری بی‌نظیر:

و در نهایت، اپل توجه زیادی به مراقبت از مشتری داره. همین که “اپل استور”ها وجود دارن و شما می‌تونید برید اونجا و کمک مطمئن دریافت کنید، کلی به آدم آرامش میده. این خدمات مشتری، در واقع ارزش افزوده‌ای هست که اپل برای مشتریانش ایجاد می‌کنه.

توضیح تخصصی (از زبان من): استراتژی تمایز و قیمت‌گذاری پرمیوم

اما همه‌ی این‌ها هزینه داره! هزینه‌های تحقیق و توسعه بالا، قابلیت اطمینان، طراحی با کیفیت و خدمات مشتری شخصی‌سازی‌شده باعث میشه محصولات اپل به طور قابل توجهی گرون‌تر از رقیباش باشن.
اما به لطف همین رویکرد، اپل تونسته تصویری از برند (Brand Image) و وفاداری (Loyalty) رو ایجاد کنه که باعث میشه مشتری‌ها دوباره و دوباره محصولات گرون‌قیمتش رو بخرن.
این یک استراتژی تمایز (Differentiation Strategy) موفقه که به اپل امکان میده قیمت‌های پرمیوم (Premium Pricing) خودش رو حفظ کنه.

۳. ورود به قلمرو لوکس: حکایت اپل واچ

حالا وقتی محصولات باکیفیت و گرون‌قیمت می‌فروشید، وارد قلمرو لوکس میشید. همین بود که به اپل اجازه داد اپل واچ رو خیلی بهتر از هر شرکت دیگه‌ای که در ابتدا این نوآوری رو داشت، بفروشه!

اپل متوجه شد که یک ساعت هوشمند بیشتر از اینکه یک وسیله‌ی کاربردی باشه، یک اکسسوری مُد هست. برای همین تصمیم گرفت هر دو رو برای اپل واچ ترکیب کنه و اون رو تبدیل به یک محصول مُد فناورانه‌ی باکیفیت کنه، با نسخه‌های لوکس که قیمتشون حتی از ۱۰,۰۰۰ دلار هم بالاتر میرفت!

اینجا بود که اپل یک برچسب جدید خورد: بعد از “شرکت فناوری” و “شرکت طراحی”، تبدیل به یک “شرکت مُد” شد! این نشون میده که چطور یک شرکت می‌تونه با تغییر پیشنهاد ارزش و شناسایی نیازهای پنهان مشتری، بازار جدیدی برای خودش ایجاد کنه.

۴. چالش‌های نوآوری و وابستگی به آیفون: زنگ خطر برای اپل؟

اما متأسفانه، به نظر میاد اپل داره تو “طرح‌های نوآوری” کم میاره، با اینکه هنوز هم محصولات جدیدی مثل ایرپادز معرفی می‌کنه که سریعاً تبدیل به هنجار میشن. مشکل اینجاست که آیفون هنوز هم اسب بارکشه و بیش از نیمی از کل درآمدهای اپل رو تولید می‌کنه.

وابستگی زیاد به یک محصول واقعاً ریسکیه، و خب، فروش آیفون هم داره افت می‌کنه. با وجود میلیاردها دلار ذخیره‌ی نقدی در حساب بانکی اپل، نشانه‌ای از یک نوآوری تخریب‌گر (Disruptive Innovation) دیگه در حال ساخت نیست.
با اینکه رقیبا هم دارن محصولات قابل اعتماد و زیبا ارائه میدن، شکاف کیفیتی داره کم میشه و مردم بیشتری به گزینه‌های دیگه روی میارن.

به نظر میاد اپل محکوم به تبدیل شدن به یک شرکت “عادی‌تر” باشه، مگر اینکه سورپرایزی برای ما داشته باشه. فعلاً که داره درآمدهای حاصل از دسته‌ی خدماتش رو افزایش میده، مثل اپ‌استور، مک‌اپ‌استور، اپل موزیک، اپل پی و اپل کِر. سرمایه‌گذارها هم به رشد پایدار از طریق این خدمات امید دارن.

توضیح تخصصی (از زبان من): چرخه عمر محصول و نیاز به نوآوری مداوم

این وضعیت اپل یک مثال کلاسیک از چالش‌های چرخه عمر محصول (Product Life Cycle) و نیاز به نوآوری مداوم (Continuous Innovation) هست.
هر محصولی، حتی آیفون، در نهایت به مرحله بلوغ و سپس افول می‌رسه. برای حفظ رشد، شرکت‌ها باید یا محصولات جدیدی معرفی کنن که بازار رو دوباره تکون بدن، یا روی حوزه‌های جدیدی مثل خدمات تمرکز کنن.
وابستگی بیش از حد به یک محصول، حتی اگر خیلی موفق باشه، یک ریسک استراتژیک بزرگه.

۵. حریم خصوصی به عنوان برگ برنده: استراتژی هوشمندانه اپل

اما تو کنفرانس سال ۲۰۱۹، اپل چیزی رو اعلام کرد که شاید مسیر آینده‌اش رو تعریف کنه، جدا از همه‌ی نوآوری‌های کوچک و افزایش قیمت‌های همیشگی (مثلاً صفحه‌نمایش‌های ۱۰۰۰ دلاری!)؛ اون هم “ورود با اپل” (Sign in with Apple) بود که بیشترین توجه رو به خودش جلب کرد.

از این به بعد، توسعه‌دهنده‌های اپلیکیشن برای اپ‌استور باید گزینه‌ی ورود با اپل‌آیدی رو هم در کنار هر گزینه‌ی ثبت‌نام دیگه‌ای که ارائه میدن، قرار بدن. وب‌سایت‌ها و خدمات دیگه هم می‌تونن این گزینه رو ارائه کنن. حالا نکته‌ی اصلی کجاست؟ اگر کاربرها ورود با اپل‌آیدی رو انتخاب کنن، اطلاعاتشون محافظت میشه!

هیچ چیز به توسعه‌دهنده منتقل نمیشه، حتی آدرس ایمیل شما، اگر بخواهید اون رو مخفی نگه دارید. این کار عواقب زیادی داره. “ورود با اپل” هم مثل “ورود با فیس‌بوک” یا “ورود با گوگل” خواهد بود.
اما مشکل فیس‌بوک و گوگل چیه؟ مدل‌های کسب‌وکارشون بر پایه‌ی تبلیغات بنا شده و ویژگی‌های ورودشون هم طوری طراحی شدن که راه دیگه‌ای برای ردیابی کاربران آنلاین و هدف قرار دادن اون‌ها با تبلیغات اضافه کنن. این چیزیه که مردم رو روزبه‌روز بیشتر نگران می‌کنه.

ما داریم بیشتر و بیشتر نگران اطلاعات شخصیمون میشیم و تقاضا برای خدمات متمرکز بر حریم خصوصی رو به رشده. با اینکه اپل هم تو زمینه‌ی حریم خصوصی کاربران اشتباهاتی داشته، اما هنوز هم جایگاه بهتری داره و از اعتماد خیلی بالاتری از سوی مصرف‌کننده‌ها وقتی صحبت از اطلاعاتشون میشه، برخورداره.
یادمه وقتی فیس‌بوک درباره‌ی حریم خصوصی صحبت می‌کنه، همه می‌خندن و چشم‌هاشون رو تو حدقه می‌چرخونن، مگه نه؟

پس به نظر میاد اپل پرچم‌دار جدیدی رو برداشته و تبدیل به یک “شرکت حریم خصوصی” شده و به این تقاضا پاسخ میده. یک ویژگی دیگه که تو این مسیر تو iOS 13 اضافه شد، اینه که می‌تونید دسترسی به موقعیت مکانی رو برای اپلیکیشن‌ها فقط برای “یک بار” فعال کنید. وقتی اپلیکیشن رو می‌بندید، دیگه نمی‌تونه موقعیت مکانی شما رو ردیابی کنه.

توضیح تخصصی (از زبان من): حریم خصوصی به عنوان مزیت رقابتی

این تغییر استراتژیک اپل نشون‌دهنده‌ی درک عمیق از تغییرات فرهنگی و نگرانی‌های مصرف‌کننده است.
در دنیایی که “داده، نفت جدید است”، حریم خصوصی به یک مزیت رقابتی (Competitive Advantage) قدرتمند تبدیل شده. با قرار دادن حریم خصوصی در مرکز پیشنهاد ارزش خود، اپل می‌تواند خود را از رقبای متکی بر مدل‌های تبلیغاتی متمایز کند. این نه تنها یک حرکت اخلاقی است، بلکه یک استراتژی کسب‌وکار هوشمندانه برای جلب اعتماد و وفاداری مشتریان در آینده است.

۶. حریم خصوصی: اهرم رشد جدید اپل و حمله به رقبا!

اگر این رویکرد حریم خصوصی اپل موفق بشه، افراد بیشتری جذب محصولات و خدمات اپل میشن تا اطلاعاتشون رو امن نگه دارن. این همون برنامه‌ی اپله که از طریق محافظت از اطلاعات شخصی شما و عدم کسب درآمد از شما به عنوان یک هدف تبلیغاتی، کاربران بیشتری رو به اکوسیستم خودش جذب کنه.

این یک حمله‌ی مستقیم به گوگل و فیس‌بوکه و احتمالاً یک منبع جدید رشد برای اپل.

نتیجه‌گیری: نگاهی به آینده اپل

ببینید، این ویدیو به ما نشون داد که اپل چقدر هوشمندانه مسیر خودش رو تغییر میده. از یک تولیدکننده‌ی سخت‌افزار نوآور، به خالق یک پلتفرم (اپ‌استور) و سپس به یک شرکت طراحی و حتی مُد تبدیل شد. حالا هم داره با یک حرکت استراتژیک بزرگ، روی حریم خصوصی تمرکز می‌کنه تا خودش رو برای آینده آماده کنه.

اگه این چیزهایی که گفتم براتون جذاب بود و حس می‌کنید به درد کسب‌وکارتون می‌خوره، همین الان دست به کار بشید و به مدل کسب‌وکار خودتون فکر کنید.
اپل نشون داد که حتی غول‌ها هم باید دائماً در حال تغییر و تکامل باشن. کجا می‌تونید تغییر ایجاد کنید؟
کجا می‌تونید یک بخش رو به کلی دگرگون کنید تا ارزش جدیدی برای مشتریانتون بسازید؟ شاید حریم خصوصی یا امنیت، برگ برنده‌ی بعدی کسب‌وکار شما باشه!

یادتون باشه، موفقیت منتظر کسی نمی‌مونه که منتظره. موفقیت منتظر کسیه که می‌خواد تغییر ایجاد کنه و با چشمان باز به دنبال فرصت‌های نوآورانه می‌گرده. امیدوارم این گزارش از زبان من، مثل همیشه، الهام‌بخش مسیر موفقیت شما باشه.