نکاتی درباره کتاب رضا شاه نوشته صادق زیبا کلام

کتاب رضاشاه نوشته صادق زیبا کلام را همان روزهایی که صدای نوشته شدنش آمده بود و اجازه چاپ نمی‌گرفتم، شناختم. بعد هم فایل‌های صوتی گاه و بی‌گاه نویسنده که باعث شد به این کتاب علاقمند شوم.

اکنون که طی دو سه شب گذشته حدود ۸۰ درصد کتاب را مطالعه کرده‌ام می‌خواهم چند نکته‌ای که از این کتاب آموخته‌ام را با شما درمیان بگذارم.

نکاتی مهم از این کتاب:

جدای از تاکیدات نویسنده بر اینکه رضا شاه خودش شاه شد و انگلستان او را بر مسندِ شاهنشاهی ایران نکشید و برخی دیگر از برداشت‌ها و نتایج بدست آمده در کتاب، می‌خواهم نکاتی را درباره‌ی کتاب و زندگینامه رضاشاه اشاره کنم.

اولین نکته: رشد تدریجی کتاب

همانطوری که در زندگینامه‌ی رضا شاه می‌خوانیم، پدر پیرش قبل از تولد و مادرش در ۷ سالگی فوت می‌کنند و سرپرستی دایی‌اش هم چندانی طول نمی‌کشد و او در نوجوانی (۱۴ سالگی) به خاطر فقر و نداشتن مایحتاج زندگی، وارد قراقخانه‌ی شاهی و عرصه‌ی نظامی‌گری می‌شود و گام به گام با قدرت تمام، به سمتِ مراحل بالاتری از قدرت نظامی و اجتماعی می‌رود.
این ویژگی او را دوست دارم. رشد تدریجی و در طول زمان

نکته دوم: صبور بودن رضاشاه

همانطوری که در کتاب می‌خوانیم، رضاشاه در کنار بی‌سوادی آکادمیک، اما یک هوشِ بالا و صبر استراتژیک داشت. چه آنجایی که سید ضیا طباطبایی پس از حکومت، عنان آن را از دست می‌دهد و رضاخان سکوت می‌کند. چه هنگامه‌ی درگیری برای تصویب قوانین (به جز یک مورد که اشتباه کرد و فهمید).
همچنین صبور بودنش در فرونشاندن مخالفانِ محلی و ایلات نیز برای من جالب است. چگونه در یک صبر استراتژیک، توانیست یک بر یک بر مخالفان خود پیروز شود. (جدای شانس و…، من صبر او را می‌بینم).

نکته سوم: ترس و بدبینی بیش از اندازه – دوری از خرد

ترس و بدبینی زیاده از حدی که او پیدا کرده بود باعث شد بزرگترین حامیان و صاحبان فرد و افراد لایق ایرانی که را که در دور و برش بودند، از میان بردارد.
این را من به شخصه برای خودم در نظر می‌گیرم. چگونه باید جمعی همراه و همدل (هرچند منتقد) در اطراف خودم داشته باشم.

نکته چهارم: درکِ عمیق‌تری از بافت اجتماعی که زندگی می‌کنیم

به گمانِ من رضاخانی که رضاشاه شد، سیستم فشل حکومتی را می‌دید و می‌شناخت، و بر همین سبب توانسته بود مراحل قدرتمند شدن را طی کند در شناخت تاریخچه جامعه و میزانِ انعطاف‌پذیری ملت (در برابر یک فرد یا سازمان) می‌بایست دقیق‌تر عمل می‌کرد.

دستور کشف حجاب و ممنوعیت عزاداری‌ها همانقدر بی‌خردانه بود که راه‌اندازی دستگاه قدرتمند قضایی خردمدارانه، دستوری بودن چنان مسائلی (و صبور نبودن برای مهیا شدن جامعه برای پوست‌اندازی‌های مرتبط) تنها واکشن سیستم ِ جامعه را در پی داشت و انرژی بسیار بالایی از سیستم حکومتی برد. اگر شناخت جامعه به درستی انجام می‌شد، علاوه بر پرهیز از دادن آن دستورات، هزینه‌های سازندگی ملی، بیشتر معطوف بر ساختنِ افکار مردم می‌شد تا عمرانی‌ها و کارخانه‌ها.

و در بعد خارج از ایران هم فکر می‌کنم اگر شناخت دقیق‌تری به وجود می‌آمد، همراهی و همدلی با پیش‌روی‌های آلمان نازی شکل نمی‌گرفت و ما در بی‌طرفی خودمان، عملیاتی‌تر برخورد می‌کردیم.

چگونه این کتاب را خریدم؟

همانطوری که می‌دانید این کتاب فعلا در ایران ممنوع‌الچاپ است. در هنگامه‌ای که ویروس کرونا ایران را گرفته و شهر خلوت شده است، مجبور بودم در خیابان انقلاب کاری را انجام دهم. عادت داشتم جلوی دستفروش‌های کتاب بیاستم و کتاب‌ها را ببینم که دیدم «کتاب رضا شاه» هم هست. با کمال تعجب پرسیدم نسخه کاملش هست؟ گفتند بله. منم با تعجب خریدم و این نکته را همانجا استوری کردم برای دوستانم در اینستاگرامم:

همانطوری که دوستان گرامی می‌دانند من یک بخشی از سایتم را اختصاص داده‌ام به زندگینامه بزرگان ایران و جهان. این کتاب را هم حسب علاقه خواندم (چون قبلا کتاب اقتدارگرایی در عصر پهلوی را معرفی کرده بودم) و دوست داشتم منابع دیگری هم برای این موضوع بخوانم.
اگر شما هم علاقمند باشید که با زندگینامه های آدم‌های مختلف آشنا شوید به شما پیشنهاد می‌کنم بخش ِ زندگینامه ها – بیوگرافی‌های سایت را نگاهی بیاندازید.

چرا این کتاب را خواندم؟

مهمترین موضوع این است که من به زندگینامه ها علاقمندم.
یکی از بخش‌های سایت که تلاش کرده ام طی ماه‌ها و سال‌ها آن را به بروز رسانی کنم، آشنایی با زندگینامه‌های افراد بزرگ، موثر، پلید و خوب دنیاست.
اینجا هم تلاش کرده‌ام یکی از بزرگ‌ترین اسم‌های تاریخ معاصر ایران را بیشتر بشناسم و این شناخت را با شما خوانندگان محترم وبلاگ به اشتراک می‌گذارم.

نکته اول: قبلا هم من کتابی درباره‌ی زندگینامه و اندراحوالات دوره‌ی پهلوی (رضا شاه و محمدرضا شاه) مطالعه کرده بودم. در این آدرس می‌توانید آن را پیدا کنید و بخش‌هایی از کتاب را بخوانید: اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی

دانلود PDF کتاب رضا شاه

در این قسمت می‌توانید فایل PDF کتاب رضاشاه آقای صادق زیبا کلام را به رایگان دانلود کنید:

دانلود کنید

.

چرا کتاب رضاشاه را نوشتم؟ صادق زیباکلام می‌گوید

در این فایل صوتی که در یوتیوب منتشر شده است، آقای زیبا کلام توضیح می‌دهد که چرا این کتاب را نوشته است:

شنیدن بخش‌هایی از محتوای کتاب

دوستانی که علاقمند به شنیدن محتوای کتاب با صدای نویسنده هستند، می‌توانند در اینترنت جستجو کنند و آن را بشنوند. می‌خواستم اینجا بیاورم دیدم طولانی می‌شود از خیرش گشتم. ولی پیشنهاد می‌کنم بگردید و بشنوید، حال و هوای دکتر هنگام خواندن کتاب، بسیار جالب هست.

آرشیو زندگینامه ها

شما می‌توانید آرشیو همه‌ی زندگینامه‌های منتشر شده در این سایت را در آدرس زیر پیدا کنید:
آرشیو زندگینامه ها — بیوگرافی
در این بخش علاوه بر کتاب‌ها من مستندها و فیلم‌های متنوعی را هم منتشر و معرفی کرده‌ام.

لینک کوتاه این مطلب برای آدرس دهی:

http://zaman.link/krshah

.