یکی از علاقمندی‌های من نوشتن، نویسندگی و وبلاگ نویسی است که تلاش کرده‌ام گاه به گاه درباره‌ی نوشتن، بنویسم و مزایا و دستاوردهای آن را یادآوری کنم. امروز می‌خواهم یادداشت و متنی کوتاه درباره‌ی «یادداشت نویسی» و روش های آن را خدمت شما معرفی کنم. یادداشت یا جستار نویسی و امروزه نوشتن کپشن و متن کوتاه، یکی از محتواهای ضروری دنیای پرسرعت امروز است.
.
این متن از مرحوم رضا بابایی است که در یک متن بسیار کوتاه، چهارده قاعده و اصل یادداشت نویسی را نوشته است. قبلاً هم از آقای بابایی نوشته‌هایی را منتشر کرده بودم که در این آدرس می‌توانید همه‌ی آنها را پیدا کنید.
همانطوری که بالا گفتم من چند هزار کلمه درباره‌ی «نوشتن و نویسندگی و وبلاگ نویسی، چرا و چگونه؟» منتشر کرده‌ام که در آدرس زیر می‌توانید همه‌ی آنها را پیدا کرده و بخوانید:
نوشتن، نویسندگی، وبلاگنویسی – چرا و چگونه؟
.
.
چهارده نکته دربارۀ یادداشت‌نویسی – رضا بابایی
۱٫ وظیفه‌ای که پاراگراف در مقاله و کتاب دارد، در یادداشت بر عهدۀ جمله است؛ یعنی هر جمله‌ای در یادداشت، باید آن را یک قدم به جلو ببرد یا زمینه را برای پیشروی آماده کند.
۲٫ نویسندگان حرفه‌ای، به‌ویژه یادداشت‌نویسان، از همۀ وقت و هنر و توان خود استفاده می‌کنند که در ساده‌ترین و سرراست‌ترین شکل ممکن بنویسند و چندان به زیبانویسی و حواشی دیگر نمی‌اندیشند؛ زیرا می‌دانند که زیباترین جمله، ساده‌ترین جمله است.
آنان مخاطبانشان را نابغه‌هایی فرض می‌کنند که چندان وقت و حوصلۀ درنگ در جملات و عبارات ندارند و می‌خواهند با نیم‌نگاهی که به نوشته‌ای می‌اندازند، مقصود نویسنده را دریابند و بگذرند. بنابراین هر جمله‌ای که مفهوم‌گیری از آن نیازمند بازخوانی باشد، یک امتیاز منفی برای آن یادداشت است؛ مگر برای تأمل بیشتر در معنای عمیق جمله.
ساده‌نویسی، به دو شرط، بهترین شیوۀ نویسندگی است:
- به اسلوب نوشتار پایبند باشد و به دام گفتارنویسی مبتذل نیفتد؛
- سادگی در عبارت‌پردازی بهانه‌ای برای سطحی‌نویسی و ابتذال علمی نشود.
.
.
۳٫ یادداشت‌نویسان حرفه‌ای تا به نکته‌ای یا زاویه‌ای نو یا بیانی جدید برای مطلبی کهنه دست نیابند، دست به سوی قلم نمی‌‌برند.
۴٫ صداقت، صراحت و صمیمت، سه رکن یادداشت‌نویسی است؛ زیرا هر چه قالب نوشتار کوتاه‌تر باشد، فاصلۀ نویسنده با خواننده کمتر است؛ بنابراین به صمیمت و صداقت بیشتری نیاز است.
۵٫ یادداشت، زنده‌ترین و به‌روزترین قالب نوشتاری است. تا می‌توان از این قالب نوشتاری باید در طرح مسائل فکری، فرهنگی و سیاسی روز استفاده کرد و بررسی‌های جامع علمی را به قالب‌های دیگر، مانند کتاب و مقاله سپرد.
۶٫ در زمین بزرگ می‌توان خانه‌ای ساخت که از هیچ نقشه‌ای پیروی نمی‌کند؛ اما در زمین کوچک نمی‌توان. یادداشت هم به دلیل کوتاه بودن آن(نسبت به کتاب و مقاله)، بدون نقشه‌ای سنجیده و ظریف برای چینش و پیشبرد مطالب، در واقع یادداشت نیست؛ بخشی از یک مقاله یا کتاب است.
۷٫ پیشروی نویسنده در یادداشت دو گونه است: افقی؛ عمودی. در پیشروی افقی، نویسنده نکته‌ای را شرح و بسط می‌دهد و میان کانون و پیرامون در رفت‌وآمد است؛ اما در پیشروی عمودی، نویسنده از کانونی به کانونی دیگر می‌رود و به‌صورت پلکانی، یا از سطح به اعماق می‌رسد یا برعکس. هر یادداشت‌نویسی، در یکی از این دو روش مهارت بیشتری دارد.
۸٫ بر خلاف کتاب و مقاله، یادداشت‌نویسی باید پیوسته و در فاصله‌های کوتاه باشد؛ وگرنه رشتۀ ارتباط میان نویسنده و خواننده پاره می‌شود. یادداشت‌نویس‌ها، بیش از نویسندگان کتاب و مقاله، به خوانندۀ بالفعل نیاز دارند. .
.
۹٫ یادداشت را پیش از انتشار باید چندین بار خواند و ویرایش کرد و اگر ممکن بود، غلط‌گیری و ویرایش آن را به دیگری سپرد؛ زیرا خطا و غلط در یادداشت بیش از کتاب و مقاله به چشم می‌آید.
۱۰٫ آن مقدار که یادداشت‌نویسی به مهارت در نویسندگی نیاز دارد، کتاب و مقاله ندارد. با نظر به تفاوت مؤلف و نویسنده، یادداشت‌نویسی هنر نویسندگان حرفه‌ای است؛ اما هر محققی می‌تواند قلم تألیف به دست بگیرد و کتاب و مقاله بسازد؛ هرچند که در نویسندگی مهارت نداشته باشد.
۱۱٫ در میان مهارت‌های نویسندگی، آنچه بیش از همه یادداشت را خواندنی می‌کند، غنای واژگانی است.
۱۲٫ هیچ چیز به اندازۀ کلمات کم‌فایده و عباراتِ سزاوار حذف، یادداشت را زشت نمی‌کند؛ حتی اگر آن کلمات و عبارات زیبا باشند.
۱۳٫ اگر نوشتن کتاب و مقاله نیاز به دانش فراوان دارد، یادداشت‌نویسی نیازمند ذهن نکته‌سنج و قلم نکته‌گو است.
۱۴٫ یادداشت‌نویسی بر خلاف تألیف کتاب و مقاله، نه سود مادی(حق التألیف) دارد و نه اعتبار علمی می‌آورد. بنابراین یادداشت‌نویس نباید در بند نام و نان باشد.
...
مطالب مرتبط با نوشتن و نویسندگی
همانطوری که در ابتدای این نوشته خدمت شما گفتم، مجموعه‌ی مطالب من درباره‌ی نوشتن و نویسندگی را می‌توانید در این آدرس دنبال کنید. اما من عنوانِ برخی از آنها در ادامه درج میکنم شاید بخواهید سری بزنید و مطالعه کنید:
۱- فایده و مزیت نوشتن و نویسندگی آنلاین – چرا وبلاگ نویس باشیم؟
۲- چند پیشنهاد برای وبلاگنویسی ** چگونه و از کجا شروع کنیم؟
بسیار کاربردی بعنوان اولین مطلبی که درباره یادداشت نویسی خواندم. موید باشید یا علی
تفاوت یادداشت نویسی با جستار در چیه
متوجه نشدیم بالاخره!!
سلام
هرچند تلاش شما را باید در نظر داشت اما شما که تحصیلات ادبیات در دانشگاه ندارید و توضیح تئوریک راجع به تمایز یادداشت و جستار ندادید چطور چنین اعتماد به نفسی را بدون دانش، عقلانی می دانید؟ مدرک شما چیست؟ و شما را چه نسبتی با نوشتن هست؟
دوست عزیز فکر میکنم لازمه با دقت مطالعه کنید و سپس کامنت بگذارید
این نوشته از مرحوم رضا بابایی است (لینک مطالعه در مورد ایشان)
سلام. ممنون. خیلی استفاده کردم. مرحوم استاد بابایی مردی بزرگ، شریف و دارای علم زیادی در زمینه نویسندگی بودند. همچنین مردم دار و مردم دوست بودند. روحشان شاد. با سپاس از شما